Na onze peiling: Is links nu dood?

Peilingen zijn maar peilingen, maar onze peiling - samen met De Standaard - van vandaag is toch wel opvallend. En deze keer niet alleen om wat de N-VA doet, maar ook om wat er ter linkerzijde gebeurt. Kleurt rood steeds groener?
analyse
Analyse

Ivan De Vadder is Wetstraatwatcher voor VRT Nieuws. Hij maakt en presenteert ook het programma "De afspraak op vrijdag".

Het is een merkwaardige vaststelling in de meest recente peiling van de VRT en De Standaard: van de twee oppositiepartijen aan de linkerzijde doet Groen het beter dan de SP.A. In vergelijking met de verkiezingen van 2014 stijgt Groen met 6,2%. Dat is een stijging die de foutenmarge overstijgt, en dus significant is. De partij haalt 14,7%.

De SP.A haalt 13,2%. Wanneer je rekening houdt met de foutenmarge, is dat hetzelfde resultaat als bij de verkiezingen van 2014. De Vlaamse socialisten winnen noch verliezen.

Wat is het verschil tussen Groen en de SP.A? Want geen van de twee partijen kan uitpakken met erg populaire politici (in onze peiling). De eerste socialist is voorzitter John Crombez op de 18e plaats; de eerste groene politicus is voorzitster Meyrem Almaci op de 16e plaats.

Het boegbeeld Kristof Calvo -die "iedere partij Groen benijdt", volgens Almaci- staat op de 24e plaats in onze peiling. Het zijn dus niet de boegbeelden die het verschil maken.

Toch is het gevoel dat er aan de linkerzijde iets veranderd is. Groen neemt de leiding van de linkse oppositiepartijen, zeker omdat de PVDA -in Franstalig België intussen in alle peilingen een speler van formaat- in Vlaanderen de kiesdrempel niet haalt.

Een aantal mogelijke verklaringen

1. Regeringsdeelname

Groen heeft -behalve in een ver verleden dan- geen regeringsverantwoordelijkheid op het Vlaamse of het federale niveau gehad. Groen kan dus de slogan "met deze partij wordt het anders" hanteren, de universeel wervende slogan met het oog op verkiezingen.

Dat ligt voor de SP.A veel moeilijker. Zelfs na twee jaar oppositie duikt nu nog geregeld het verwijt op, na kritiek vanop de oppositiebanken van de SP.A: "Waarom heb je dat zelf niet geregeld toen je deel uitmaakte van de regering?"

2. Een schandaalsfeer

Aan Groen kleeft -onder meer door het gebrek aan regeringsverantwoordelijkheid - geen "schandaal". De SP.A stond met de Optima-affaire en later de Publipart-zaak telkens in het oog van de storm. De radicale maatregelen van de SP.A, met onder meer een loonplafond en strenge bepalingen voor het aantal cumuls, hebben daar nog maar weinig verandering in gebracht.

In onze peiling wordt duidelijk dat 72% van de ondervraagde Vlamingen zwaar tilt aan dat soort affaires. Drie kwart van de Vlamingen vindt dus dat wie een betaald politiek mandaat heeft, geen bijkomende betaalde mandaten of functies mag uitoefenen.

3. Migratie

Groen heeft ook een duidelijk(er) standpunt in het dossier van asiel en migratie. Het is niet dat de partij pleit voor het openen van alle grenzen, maar de partij neemt een "open houding" aan in de hele identiteitsdiscussie zoals over het dragen van de hoofddoek, of het aanvaarden van oorlogsvluchtelingen.

Het is duidelijk niet het standpunt van de meerderheid van de Vlamingen, maar de duidelijkheid laat wel een aantal kiezers zich aan de kant van Groen scharen.

Bij de SP.A is het standpunt over asiel en migratie veel vager. Partijvoorzitter Crombez komt soms wel "flinks" uit de hoek, maar die standpunten leiden telkens tot commotie in de eigen partijrangen. In tegenstelling tot Groen moeten de socialisten verschillende soorten publiek bedienen, en zo’n spreidstand is altijd moeilijker.

Strijd om de stad

Groen probeert die goede "peilingsresultaten" te verzilveren. De partij laat al een tijdje weten aan wie het wil weten dat ze mikt op de Vlaamse centrumsteden. In die steden "neemt de partij niet enkel vlot de drempel van 10%, maar gaat het zelfs richting 15% à 20% en hoger".

Wanneer in Gent Tom Balthazar ontslag moet nemen als lijsttrekker van het kartel SP.A-Groen, ontstaat even de indruk dat Groen die plaats opeist. Uiteindelijk communiceert Groen dat er aan het hoofd van de lijst een duo staat, maar dat er maar één lijsttrekker kan zijn. Voorlopig is dat nog de socialist Rudy Coddens.

Wie leidt het orkest?

De goede peilingsresultaten duwen Groen ook in een andere onderhandelingspositie met de SP.A in Antwerpen. Om de N-VA in Antwerpen te verslaan, zal een samenspel tussen de twee linkse partijen noodzakelijk zijn.

De vraag is of Groen zich zal neerleggen bij de huidige machtsverhoudingen tussen groenen en socialisten? Met de peilingen in de hand zal het SP.A-boegbeeld Tom Meeuws nog geregeld herinnerd worden aan zijn uitspraak in "Terzake" waar hij Groen vergeleek met een "jazzcombo" en de SP.A met een "orkest".

Een scenario zoals Agalev?

Eén waarschuwing toch nog, om de euforie bij Groen te temperen. Bij de verkiezingen van mei 2003 zakte Agalev, de voorloper van Groen, onder de kiesdrempel. Op 8 maanden van de verkiezingen is daarvan niets te merken.

Een jaar is dus een eeuwigheid in de politiek. En de eerstvolgende verkiezingen zijn over meer dan een jaar.

Meest gelezen