8 Nederlandse lessen voor Belgische politici - Johny Vansevenant

Wat kunnen we in België leren van de verrassingen bij de verkiezingen in Nederland? Moet de N-VA oppassen dat kiezers overlopen naar Vlaams Belang? Wat met de SP.A, die de zusterpartij een opdoffer ziet krijgen? Johny Vansevenant trekt 8 lessen.
analyse
Analyse

Johny Vansevenant is Wetstraatjournalist bij VRT Nieuws. Hij volgt vooral de federale politiek.

De Vlaamse politici identificeren zich volop met hun Nederlandse collega’s. Ze zien in overwinningen van verwante partijen meteen de bevestiging van het eigen gelijk. Ze proberen er ook conclusies voor hun toekomstige verkiezingsstrategie uit te trekken. In elk geval zijn er duidelijke gelijkenissen tussen Nederland en Vlaanderen.

Les 1: Identiteit en migratie waren belangrijkere verkiezingsthema’s dan de begroting. Ook bij verkiezingen bij ons zal dit zo zijn. En de sociaaldemocraten zitten duidelijk waar de klappen vallen.

De linksen kunnen zich wel optrekken aan het succes van de linksliberale Alexander Pechtold en de groenlinkse Jesse Klaver, maar de progressieven hebben het heft duidelijk niet in handen.

Regeringspartijen krijgen klappen

Ondergesneeuwd door de strijd tussen Mark Rutte en Geert Wilders is de constante bij veel verkiezingen van het voorbije decennium:

Les 2: Wie regeert, krijgt al dan niet vernietigende klappen.

Bij de sociaaldemocratische PvdA is het schrijnend. 29 van je 38 zetels verliezen is een ravage. Maar ook de liberale VVD speelt 8 van zijn 41 zetels kwijt. En die zetels gaan niet allemaal naar de ‘grote’ oppositiepartijen.

PVV, CDA en D66 moeten het stellen met scores onder de 15 procent. Ook bij ons kampen veel ‘grote’ partijen met dat soort peilingresultaten.

De versnippering van het Nederlandse partijlandschap is zo mogelijk nog groter dan bij ons. Een ‘kleintje’ zoals bijvoorbeeld de Partij voor de Dieren stijgt van 3 naar 5 zetels. En de migrantenpartij Denk behaalt meteen 3 zetels. Door die versplintering heeft de ‘logische’ coalitie van VVD, CDA en D66 niet eens een meerderheid. Er moet zeker nog een vierde partij bij. Het lijken wel ‘Belgische toestanden’.

Het identiteitsverhaal is overal dominant

Het was een strijd op het scherp van de snee tussen ‘meer of minder Marokkanen’ Geert Wilders van de PVV en 'doe eens normaal’ Mark Rutte van VVD.

Ook Sybrand Buma van CDA deed zijn duit in het zakje, want hij liet duidelijk verstaan dat Nederland voldoende vol is en dat er voor extra Syriërs geen plaats meer is. (Overigens ook bij ons was CD&V-onderwijsminister Crevits kritisch voor migrantenouders die te weinig betrokken zijn bij hun schoolgaande kinderen en onvoldoende Nederlands kennen.)

In de Turkije-rel ging Mark Rutte voluit. Een gehoofddoekte Turkse minister van het gezin mocht meteen ophoepelen en moest er niet aan denken op Nederlandse bodem stemmen te ronselen om de Turkse president Erdogan via een referendum meer macht te geven.

Les 3: De opvallendste gelijkenis tussen Nederland en Vlaanderen is de beslissende rol van het identiteitsverhaal in de kiesstrijd.

Erdogan gaf en passant aan Mark Rutte ook nog eens een diploma van stoere bestrijder van zijn radicalisme. Doordat Erdogan Rutte het groteske verwijt van ‘fascist’ toeschreeuwde, verbleekte Geert Wilders in die strijd.

Rutte bleek in het debat tegen Wilders ook nog eens gehaaider, want de PVV-voorzitter kon zich daar niet achter zijn tweets verstoppen. Toen Rutte meer uitleg vroeg over de zogenoemde ‘Koranpolitie’ gaf Wilders maar een onduidelijke verklaring. De VVD’er liet dan al het geglunder van de overwinnaar zien.

AFP or licensors

Vlaams Belang geen kiezers laten afsnoepen

In Vlaanderen/België is de N-VA de dominante partij. Er is ook een uitdager voor het identiteits- en migratiethema, namelijk Vlaams Belang dat zich graag identificeert met Geert Wilders. Die uitdager weegt wel veel lichter dan de PVV en de N-VA van Bart De Wever staat wellicht nog sterker dan de VVD van Mark Rutte. N-VA heeft wel één zwakte.

Veel van haar kiezers hebben ooit voor het Vlaams Belang gestemd. In 2004 had het VB 24 procent van de stemmen. In de laatste verkiezingen nog 5 procent. Heel wat VB’ers hebben de overstap gemaakt naar N-VA omdat die partij ook gespierd rechts uit de hoek kan komen, maar tegelijk ook volop aan de macht kan deelnemen. (Overigens was er nu ook in Nederland een feitelijk cordon sanitaire tegen de PVV van Wilders.)

In de peilingen van de voorbije twee jaar is wel te zien dat Vlaams Belang wat terrein terugwon en dat de N-VA even veel verloor.

N-VA en Vlaams Belang lijken dus communicerende vaten zoals in Nederland VVD en PVV dat ook voor een deel waren.

Les 4: VVD en N-VA kampen dus met een gelijkaardige dreiging. Vandaar dat Mark Rutte en de N-VA allebei gespierde taal spreken in verband met identiteit en migratie.

Niet alleen Rutte verbood Turkse verkiezingsmeetings. De Antwerpse N-VA-burgemeester Bart De Wever deed dat ook. N-VA-partijkopstuk Peter De Roover wilde verkiezingsmeetings van Turkse politici verbieden. Ook hij hield een pleidooi om een einde te maken aan de dubbele nationaliteit. N-VA-Kamerlid Sarah Smeyers wilde niet meer automatisch de Belgische nationaliteit toekennen wanneer een van beide ouders geen Belg is. Ze moeten op hun achttiende een burgerschapstest afleggen.

Staatssecretaris Theo Francken is niet zacht met radicale en criminele migranten. Die uitspraken en dat beleid helpen om N-VA-kiezers bij de N-VA te houden.

De forse uitspraak ‘doe normaal’ van Mark Rutte aan het adres van allochtonen die zich niet willen integreren, heeft ongetwijfeld geholpen om te verhinderen dat kiezers naar Wilders trokken.

Overigens ook bij ons was Open VLD-voorzitter Gwendolyn Rutten in haar nieuwjaarstoespraak kritisch voor moslimmigranten die vrouwen en homo’s onderdrukken en die zich dus niet aanpassen aan onze ‘normen en waarden’.

Eén kanttekening. Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken heeft niet het gewicht van een Geert Wilders. Hij is niet in staat om een kiescampagne te domineren zoals Geert Wilders dat kon in Nederland.

Van Grieken heeft niet het gewicht dat Dewinter had, toen hij vijftien jaar geleden het Antwerpse stadsbestuur uitdaagde. De sterke figuren  De Wever, Francken en Jambon zitten bij de N-VA en niet bij Vlaams Belang. Met een stroom aan gespierde voorstellen en maatregelen wil de N-VA dat zo houden.

Een bont en blauwe Nederlandse PvdA

Naast de overwinning van Mark Rutte is het opvallendste resultaat bij de Nederlandse verkiezingen de onuitgegeven nederlaag van de sociaal-democratische PvdA. Maar liefst 29 zetels verliezen en er uiteindelijk maar een schamele 9 overhouden, lager kan je als partij niet vallen.

Het is wel een Europese trend dat socialisten in neoliberale tijden met een dominant migratiethema nergens goed aan de bak komen, maar erger kan het niet dan wat de Nederlandse socialisten overkomt. De conclusie van de Vlaamse evenknie John Crombez van SP.A is dat PvdA de prijs betaalt voor het voeren van een liberaal beleid. PvdA is dus ‘bont en blauw’ zoals socialistisch kopstuk Louis Tobback het resultaat van paars ooit omschreef.

Les 5: PvdA is inderdaad ver meegegaan met de VVD in het bezuinigingsbeleid in onder meer de zorg en in de cultuur.

De PvdA’ers kwamen inderdaad over als strenge ‘regenten’. De manier waarop minister van Financiën Dijsselbloem Griekenland kapittelde, zal ongetwijfeld veel PvdA-kiezers gechoqueerd hebben.

Zelfs al herneemt de Nederlandse economie, de pijn van de bezuinigingen is bij de sociaaldemocratische kiezer blijkbaar niet vergeten. Ook het fenomeen van partijtrouw is helemaal weg, als je de leegloop ziet. De verkiezing van PvdA was wel te voorspellen. De vaandelvlucht van topman Diederik Samson was al symptomatisch. En zijn opvolger Lodewijk Asscher was allesbehalve charismatisch.

GroenLinkse Jesse Klaver is hip

De linkse oppositiepartijen D66 en GroenLinks hebben wel een vlotte leider met uitstraling. Alexander Pechtold en nog veel meer Jesse Klaver scoorden. Met Klaver heeft GroenLinks jongeren naar de stembus gelokt. Bij Klavers overwinningsspeech bestond het publiek bijna alleen uit jongeren. Het geitenwollen imago was ver weg.

Klaver moet er wel voor zorgen dat hij niet in de val trapt van in een regering te stappen om mee rechts te regeren. Hij zou hetzelfde lot als PvdA kunnen ondergaan. Overigens kreeg D66 altijd zware klappen na regeringsdeelname.

In Nederland is er nog een derde linkse partij, de SP, die net als GroenLinks 14 zetels haalt. De SP is afkomstig van de Nederlandse maoïsten en dus zeer links. De partij heeft het voorbije decennium heel veel stemmen gekost aan de PvdA. De SP lijkt over haar hoogtepunt want ze verliest een zetel. De Nederlandse SP heeft dezelfde politieke wortels als PVDA/PTB bij ons, want ze zijn allebei afkomstig van pro-Chinese communistische partijen.

Positie SP.A ook bedreigd

Wat leert Nederlands links over Belgisch/Vlaams links?

Les 6: Net zoals Groen-Links heeft Groen de wind in de zeilen en dreigt het de SP.A te overvleugelen.

De groene ideologie en hun leiders hebben een hipper imago dan de socialistische ‘bestuurders’.

De SP.A van voorzitter John Crombez sleurt nog altijd de nadelen van vijfentwintig jaar zo goed als ononderbroken regeringsdeelname met zich mee, terwijl iedereen de passage van Agalev in de paarse regeringen bijna vergeten is. Hier bedreigt de uiterst linkse PVDA/PTB ook nog eens bijkomend de positie van de socialisten.

Links is in Nederland verdeeld en zal naast de macht grijpen. Alleen het hybride linksliberale D66 is zeker van regeringsdeelname.

Les 7: In Vlaanderen is links ook ideologisch verdeeld, zodat machtsdeelname allesbehalve zeker is.

En dan is de voedingsbodem voor links in Vlaanderen dan nog een stuk beperkter. Er zijn historisch gezien heel veel stemmen naar het nationalisme gevloeid om de Vlaming te emanciperen.

En het lang klerikale Vlaanderen heeft via de christendemocratie een groot deel van de arbeidersbeweging opgeslorpt.

Les 8: Net als de Nederlandse PvdA staat de SP.A er dus ook niet goed voor.

Meest gelezen