Faites vos jeux – Steven Decraene

Steven Victor Decraene is journalist buitenland bij VRT Nieuws en volgt de Franse kiesstrijd. De afgelopen maanden was hij verschillende keren in Frankrijk voor verslaggeving over terrorisme, sociale onrust en de politieke ontwikkelingen.

De Franse socialisten kozen met Benoît Hamon voor een kandidaat die de traditionele linkse waarden wil uitdragen. Zijn ideeën over een algemeen basisloon, een betere sociale bescherming, een groene fiscaliteit en institutionele hervormingen slaan aan bij de donkerrode achterban van de PS.

Maar net op die radicaal linkse flank krijgt Hamon af te rekenen met concurrentie in de persoon van Jean-Luc Mélenchon. Mélenchon rijdt zo mogelijk een nog linksere koers met een pleidooi voor een kortere werkweek en een rijkentaks. Omdat hij al jaren geleden ontslag nam uit de PS, kan Mélénchon zich nu opstellen als het alternatief voor de partij van de onpopulaire president François Hollande.

De keuze voor Hamon ten nadele van ex-premier Manuel Valls houdt voor de PS nog een ander gevaar in. Veel PS-afgevaardigden die zich achter Valls schaarden in de linkse voorverkiezingen, dreigen nu over te lopen naar Emmanuel Macron. Macron heeft met zijn beweging “En Marche” de Franse politiek inderdaad in beweging gezet. Als modernist gelooft de ex-minister van Economie niet in de traditionele links-rechts-opdeling en wurmt hij zich comfortabel tussen radicaal links en radicaal rechts. Als oudgediende onder president Hollande kan Macron zich op wat linkse adelbrieven beroepen, maar door zijn liberale toon van de afgelopen maanden maakte hij ook bij centrumkiezers furore. Zijn opgang in de peilingen wordt opgemerkt door vriend en vijand.

Van gedoodverfde winnaar tot een weifelende sjoemelaar. In de politiek kan het snel verkeren en dat ondervond de tot voor kort zelfverzekerde kandidaat van Les Républicains aan den lijve. François Fillon was zelfs al op een heuse buitenlandse missie naar Duitsland getrokken om zijn plannen voor Europa en een Europese defensie af te toetsen. Maar op één week tijd verkleurde de hemel voor deze ex-premier van azuurblauw tot donkerzwart. Het schandaal rond zijn Welshe vrouw, Penelope, die hij als parlementair medewerkster ooit betaald zou hebben voor een fictieve job, maakte Fillon alleen maar erger door nog meer vragen op te roepen met zijn verdediging. Hij verklaarde dat Penelope echt wel voor hem gewerkt had, net als twee van zijn kinderen toen die ook een advocatenvergoeding van hem als senator ontvingen. Pijnlijk detail, op het moment dat Fillon senator was, waren zijn twee kinderen nog geen advocaat.

Fillon kreeg een tik in de peilingen en zit plotseling in het defensief. Op een grote campagnebijeenkomst in Parc de la Villette op de laatste zondag van januari speelde hij een emotionele kaart uit. “Val mij als kandidaat gerust aan, maar laat mijn vrouw erbuiten. Ik heb een dik vel en kan de druk aan”, met die boodschap wou hij zijn 15.000 supporters geruststellen over zijn ambities. Dat dik vel, “le cuir solide”, is voor de conservatieve Fillon hopelijk sterk genoeg om meer aanvallen te weerstaan. In elk geval vindt het parket zijn dossier interessant genoeg om hem en zijn vrouw de dag na zijn bewuste toespraak aan de tand te voelen. Voorlopig is het te vroeg om te weten hoe beschadigd de rechtse kandidaat uit deze fraudebeschuldigingen zal komen.

En wat doet Marine Le Pen eigenlijk? De leider van het Front National volgt een andere strategie dan haar vader, Jean-Marie, en hoopt zo dat de Fransen haar wel “deftig” genoeg kunnen vinden voor het hoogste ambt. De scherpste kantjes uit haar programma vijlt ze af door te spreken over de Franse identiteit en de uitdagingen voor alle Fransen. Moslims zijn niet per se ongewenst zolang ze zich maar aanpassen of inschrijven in de waarden van de Franse Republiek.

De thema’s waar Le Pen al jarenlang campagne mee voert, bepalen de verkiezingsagenda. Van migratie, veiligheid tot de ethische vraagstukken, Le Pen kent alle vragen en ze heeft de antwoorden op zak. Opvallend is dat ze voortaan campagne voert onder haar voornaam. Het zal geen toeval zijn dat haar website marine2017.fr heet, zonder een verwijzing naar de familienaam Le Pen of de partij Front National. Marine is een merk op zich en ze is klaar om te oogsten.

We verfoeien ze altijd en toch lijken we niet zonder te kunnen, die verduivelde peilingen. In de jongste peiling van 30 januari merk je de gevolgen van Fillon-gate (of Penelope-gate zoals je wil). François Fillon is zijn voorsprong kwijtgespeeld ten nadele van Marine Le Pen. Le Pen zou in de eerste ronde zo’n 25 procent van de stemmen halen, Fillon 22 procent en Macron komt daar net achter met 21 procent. Hamon met 15 procent en Mélenchon met 10 procent lijken dus al over die eerste horde te struikelen.

In de tweede ronde zou Le Pen volgens de peiling wel het onderspit delven tegen zowel Fillon (60% vs 40%) als Macron (65% vs 35%). Maar als Macron het in een tweestrijd zou moeten opnemen tegen Fillon, wint Macron (58% vs 42%). Veel leuke cijfers, maar opnieuw, peilingen zijn zoals weersvoorspellingen: handig vooraf, maar nooit volledig betrouwbaar. En op drie maanden van de finale kan en zal er wellicht nog voldoende gebeuren om alles nog eens overhoop te gooien. Bien entendu…