Argentijnse vrouwen zijn het geweld beu - An Baccaert

An Baccaert is VRT-journaliste en volgt al jaren de actualiteit in Latijns-Amerika. Zij studeerde in Mexico en werkte als correspondent in Argentinië.

Mexico-stad, spitsuur met overvolle metrostellen, bestemming bereikt, in een zee van mensen woel ik me een weg naar buiten, voel plots een hand onder mijn rok en zie in een flits waar die vandaan komt. Impulsief geef ik de man in kwestie een klap in het gezicht.

Het overkwam me 16 jaar geleden, maar de scène staat in mijn geheugen gegrift. Ook onvergetelijk is de reactie achteraf, van mijn Mexicaanse vriendinnen: ík kreeg op m’n kop omdat ik letterlijk terugsloeg.

Levensgevaarlijk volgens hen, een Mexicaanse man lik op stuk geven, in het openbaar dan nog, je als vrouw verdedigen is bijna vragen om problemen, hij had me kunnen vermoorden, dat doen ze daar voor veel minder.

16 jaar later lijken de tijden toch veranderd, als ik zie met welke vastberadenheid miljoenen vrouwen, onder wie massa’s jonge vrouwen en meisjes, vandaag in heel Latijns-Amerika op straat komen om duidelijk te maken dat ze het gedrag van gewelddadige macho’s niet langer pikken en om komaf te maken met gendergeweld en de straffeloosheid ervan.

De verontwaardiging over de barbaarse moord op de 16-jarige Lucía Pérez in de Argentijnse badstad Mar del Plata jaagt een schokgolf van verontwaardiging door heel het continent.

Het meisje wordt misleid via WhatsApp en onder dwang gedrogeerd, verkracht en gemarteld tot ze aan haar verwondingen sterft. De daders, twee mannen van 23 en 41 jaar oud, zijn gevat maar het moorden houdt niet op.

Lucía stierf op 8 oktober, vandaag precies twee weken geleden.

Diezelfde dag wordt een vrouw omgebracht omdat ze lesbisch is. 9 oktober: twee tienermeisjes worden neergestoken in La Boca, bakermat van de tango in Buenos Aires. De klok tikt, elke zesendertig uur sterft een vrouw een gewelddadige dood in Argentinië. 19 moeders, dochters, zussen, vriendinnen, zijn begraven sinds begin oktober, in het land waar Evita Perrón voor vrouwenstemrecht zorgde.

#NiUnaMenos - Niet één (vrouw) minder
“Ni una muerta mas” (niet één dode meer)..

Deze zin komt uit een gedicht van de Mexicaanse mensenrechtenactiviste Susana Chávez. Ze schrijft het in 1995, uit protest tegen de “femicidios” - de vrouwenmoorden - in Ciudad Juárez. Zes jaar later wordt ze zelf dood en zwaar verminkt teruggevonden.

De lugubere moordpartijen op honderden arbeidsters in assemblagefabrieken zetten de Mexicaanse grensstad op de wereldkaart, maar tot op vandaag blijven de meeste moorden en verdwijningen onopgehelderd.

20 jaar later wordt Susana Chávez geparafraseerd door de Argentijnse burgerbeweging #NiUnaMenos. De moord op de 14-jarige Chiara Páez zet het protest in beweging.

Op 3 juni 2015 volgen er betogingen in het hele land. Argentijnse vrouwen hebben er genoeg van: 50 seksuele geweldplegingen per dag, een fenomenale stijging van het aantal vrouwenmoorden met bijna 80% op enkele jaren tijd… een groep vrouwelijke journalisten, kunstenaars en activisten beginnen een collectieve campagne tegen gendergeweld. Hun acties gaan viraal op sociale media en ontelbare bekende mensen uit de culturele wereld, sportvedetten, politici, vakbonden en NGO’s scharen zich achter het initiatief, dat ook vorig jaar al werd opgemerkt in de rest van Latijns-Amerika.

Deze week gaat het Argentijnse vrouwenverzet nog een stap verder: het massale straatprotest vorige woensdag, gaat gepaard met de eerste “nationale vrouwenstaking”.

De actie is meteen een voltreffer, massa’s vrouwen leggen overal in het land het werk neer tussen 13 en 14 uur en trekken de straat op, in het zwart gekleed. Dankzij Facebook en Twitter is er, vanuit Argentinië, ook indrukwekkend massaal gemobiliseerd in de rest van Latijns-Amerika.

De staking vindt weerklank in de buurlanden. De aanklacht tegen “de toename van gendergeweld, verbonden met een economisch patroon” is universeel: crisis, onzekerheid en ellende leiden – ook elders - tot meer geweld tegen vrouwen.

Gebrek aan financiële autonomie maakt vrouwen kwetsbaarder, de werkloosheid treft ze harder. In de meeste Latijns-Amerikaanse landen is abortus nog altijd taboe, zwangerschapsverlof is er van korte duur en kinderopvang is er nauwelijks. Maar één ding beginnen ze in Argentinië goed te beseffen:

#SinNosotrasNoHayPais (zonder ons bestaat het land niet) – vrouwen zijn onmisbaar en samen kunnen ze de helft van het land platleggen.