De doodsteek voor Trump - Tom Van de Weghe

Tom Van de Weghe volgt de presidentsverkiezingen vanuit Amerika. Hij maakt voor VRT Nieuws tot verkiezingsdag 8 november een roadtrip dwars door het land, van noord naar zuid.

Toegegeven, het gaat er in het eerste half uur van het debat heel beleefd en gedisciplineerd aan toe. Stevige onderwerpen, zoals de toekomst van het Hooggerechtshof of abortus. Voor Hillary Clinton moet de Citizens United-uitspraak over verkiezingsbedragen worden aangepakt, Donald Trump wil dat abortus wordt teruggeschroefd. Ik zie heel wat studenten wat verveeld op hun stoel schuiven. Zoveel inhoud en zo weinig bekvechterij, dat hebben ze precies niet verwacht. Zijn ze alleen voor het moddergevecht gekomen?

Gelukkig blijkt het maar de opwarming te zijn. Wanneer Trump bij een vraag over immigratie doodleuk vertelt dat er heel wat 'bad hombres' rondlopen, barsten de studenten voor het eerst in lachen uit. Ook wanneer moderator Wallace een kritische opmerking maakt aan het adres van Clinton en Trump hem daarvoor expliciet bedankt. Trump werkt duidelijk op de lachspieren van de studenten. Toch klinkt er ook boegeroep, bijvoorbeeld wanneer Trump geconfronteerd wordt met zijn uitspraken over vrouwen en hij zegt dat niemand meer respect heeft voor vrouwen dan hij. "Ik ken die vrouwen niet, ze doen het om beroemd te worden of het campagneteam van Clinton zit erachter." De studenten lijken er niet in te trappen.

Niettemin is dit inhoudelijk het sterkste debat van de drie. Een debat waarvoor Trump voor het eerst heel hard geoefend heeft. Hij komt meer beheerst over en hij laat zich minder leiden door zijn temperament. Toch houdt hij dat niet het volledige debat vol. Clinton straalt dan weer de hele avond een winning mood uit. Ze is zeer alert, kiest meestal voor de aanval. Maar de sterkste van dit debat is Fox News-moderator Chris Wallace. Hij spaart geen van beide kandidaten en slaagt erin om iedereen bij de les te houden. Clinton kan alleen maar flauwtjes antwoorden wanneer hij haar confronteert met WikiLeaks en de duur betaalde toespraken. Trump wringt zich in alle bochten wanneer hij van de moderator te horen krijgt dat zijn economisch plan flauwekul is.

Dit is niet het gevreesde moddergevecht geworden, maar een reality check voor beide kandidaten. Trump heeft duidelijk een keuze gemaakt om verder het antipolitieke gevoel te bespelen dat bij een deel van de Amerikanen leeft. Clinton heeft beslist om al verder dan deze verkiezingen te kijken. Gesterkt door de positieve peilingen heeft zij zich in dit debat meer dan ooit als de volgende president van Amerika willen profileren, en niet meer als kandidaat. Iets wat ook de studenten van Terre Haute niet ontgaan is: na afloop mogen zij hun stem uitbrengen over wie het debat gewonnen heeft. 70% kiest voor Clinton.

Doorslaggevend is ongetwijfeld het ogenblik waarop Trump zegt dat hij voorlopig weigert om de uitslag van de verkiezingen te erkennen. "Ik zie het wel wanneer het zover is, ik maak het graag spannend." Meteen de strafste uitspraak van dit debat. De verontwaardiging bij de studenten is groot. Er gaat zelfs even een stuk pizza door de lucht. Clinton reageert verbouwereerd, en de studenten treden haar bij. Het is ongezien dat een presidentskandidaat zoiets durft te zeggen.

De uitspraak van Trump is een splinterbom die de komende dagen het nieuws zal beheersen. Want hiermee blaast hij eigenlijk de fundamenten van een democratie op. Een uitspraak die hem nog lang zal achtervolgen. Hij scoort hiermee bij zijn eigen achterban, terwijl hij de zwevende of twijfelende kiezer op deze manier wegjaagt. Noem het gerust een dodelijke vergissing. Trump verliest met deze uitspraak niet alleen het laatste presidentiële debat, maar mogelijk ook deze verkiezing.