Het debat van de status quo - Tom Van de Weghe

Hillary Clinton slaagde erin om Donald Trump in de hoek te duwen. Maar hij bleef overeind, en dat kan hem uiteindelijk toch doen winnen.
analyse
Analyse

Tom Van de Weghe volgt de Amerikaanse verkiezingen voor VRT Nieuws. Hij reisde letterlijk het hele land rond en schreef over zijn ervaringen het boek 'Tom In Alle Staten', uitgegeven bij Borgerhoff & Lamberigts.

Er was ons het debat van de eeuw beloofd, maar dat is het niet echt geworden. Dit was maar een opwarmer, en het was er ook aan te zien. Beide kandidaten begonnen opvallend hoffelijk aan het debat, maar het ontspoorde al na een minuut of twintig.

Vast staat dat Donald Trump duidelijk minder goed voorbereid aan het debat begon. Zijn bekende tactiek om te improviseren leek soms uit de hand te lopen. Hij verloor zichzelf soms in zijn woorden. Bovendien leek hij zich letterlijk niet lekker te voelen. Hij had een verstopte neus en snoof de hele tijd. "Zit ie aan de coke?", vroeg een politicus zich af op Twitter.

Kritiek op moderator

Hij voelde zich niet alleen in het nauw gedreven door Clinton. Ook moderator Lester Holt liet het niet na om Trump terecht te wijzen, bijvoorbeeld wanneer het ging over zijn steun aan de oorlog in Irak. Trump ontkent die steun, maar volgens fact-checkers steunde hij de oorlog wel degelijk.

Achteraf was er veel kritiek op de moderator. Die zou Trump meer onderbroken hebben dan Clinton. Hij zou ook kritischer geweest zijn. Holt bleek het zelf ook moeilijk te hebben om bij het onderwerp te blijven. En hij kon het publiek niet stil houden zoals op voorhand gevraagd werd, want af en toe was er applaus en gejuich.

De echte Donald Trump

Toch deed Trump zijn best om presidentieel over te komen. Maar hij kon het niet laten om af en toe zijn ware aard te laten zien, de echte Donald Trump. Zeker toen hij werd beschuldigd van racisme, seksisme en belastingontwijking. "Typisch voor een politicus: veel gepraat, weinig actie", reageerde hij. Veel blabla, weinig boemboem. Geen disciplineerd antwoord, zou je denken.

Maar wel eentje dat kan aanslaan bij zijn kiezers. Zij houden ervan als Trump zich als outsider profileert. En dat hij Amerika beter heeft gemaakt door Obama zijn geboortecertificaat te laten zien, zoals hij beweerde, wel, dat geloven ook de kiezers die al voor Trump gingen kiezen.

Trump herhaalde zijn bewering dat Clinton IS heeft groot gemaakt en dat Amerika alle olie uit Irak moe(s)t halen. Dat hij een uitstekende relatie heeft met de zwarte gemeenschap omdat hij een golfterrein heeft waarop zwarten welkom zijn.

Toen Trump zijn concentratiefocus leek te verliezen wist Clinton daar handig misbruik van te maken. "Ik heb een zoon van 10, hij is goed met computers", zei hij op een vraag over cybercrime. Maar ging er niet op verder. Het hield hem niet tegen om te schreeuwen, uit te dagen, te jennen. "Mijn temperament is mijn grootste troef!", liet hij zich ontglippen.

Clinton lachte even en liet hem gewoon doen. En dat was ook haar bedoeling. Laten zien wat voor iemand de codes van Amerika's nucleaire wapens in handen kan krijgen. "Woorden zijn belangrijk als je president wil worden", reageerde de koele Clinton. "Donald bekritiseerde me net voor het feit dat ik me voorbereid heb op dit debat. Dat heb ik gedaan. En weet je wat nog? Ik heb me voorbereid om president te worden." Dit was de sterkste quote van de avond.

Perceptie is alles

Het debat kwam stevig op gang, maar dreigde na een dik half uur als een pudding ineen te zakken. Ik vermoed dat dan een heel pak kijkers ook effectief zijn afgehaakt. Maar ze hebben het beste gemist.

Hoe Clinton bijvoorbeeld ging voor de zwakke plekken van Trump. Ze beschuldigde hem ervan dat hij duizenden medewerkers in de steek liet door bankroet te gaan als zakenman. Zeker op het einde scoorde ze alweer, door de kijkers eraan te herinneren hoe hij vrouwen varkens genoemd had.

Maar was het wel een slimme zet om er soms bij te staan en af en toe eens te glimlachen of met de ogen te draaien? Alsof ze het allemaal van haar schouders liet glijden? Uiteindelijk wordt zij door een deel van het Amerikaanse electoraat net gepercipieerd als deel van het probleem: het rotte politieke systeem in Washington. De reden waarom het allemaal is fout gegaan, de reden waarom het land een gigantische schuldenberg heeft, het Midden-Oosten in lichterlaaie staat en IS de hele wereld bedreigt. Of waarom nog altijd duizenden jobs verdwijnen naar China of Mexico. Dat zijn de zaken die de helft van de Amerikanen vandaag als een bedreiging zien. Perceptie is alles.

Haar tactiek van de avond: ik of hem. Ze kwam aandraven met praktische oplossingen om de levens van Amerikanen beter te maken, in plaats van wild om zich heen te slaan.

Hiermee gokte ze er andermaal op dat de Amerikanen haar het Witte Huis moeten gunnen omdat ze de meest geschikte kandidaat is. Maar dat zou wel eens een foute gok kunnen zijn.

Het blijft spannend

Wie heeft dit debat nu gewonnen? Zoals elke Vlaming of elke Amerikawatcher die het debat afgelopen nacht bekeken heeft vanuit zijn eigen referentiekader, heeft ook elke Amerikaan dit gedaan vanuit zijn eigen denk- en leefwereld.

Met andere woorden: mensen die Clinton al haatten voor het debat, zullen haar wellicht nog meer haten erna. Hetzelfde geldt voor de Trump-fans. Zij willen een outsider als leider, een niet-politicus. En die kregen ze ook te zien, inclusief alle gebreken. Reality-tv van de bovenste plank, en daar is Trump nog altijd meester in. Voor hen speelde Clinton de vertrouwde rol van koele, berekende en gehaaide machtsvrouw.

Maar mensen die al vooraf nog twijfelden voor wie ze zouden stemmen (en dat zijn er heel veel, naar schatting 30% van de kijkers) die moeten zich nu nog wat meer in de haren krabben. Dit debat heeft hen wellicht niet overtuigd, en het is de vraag of de debatten die volgen dat wel zullen kunnen.

Trump heeft immers zijn strategie niet veranderd in het debat, hij bleef zijn Trumpiaanse zelf. Ook al hadden sommigen van zijn adviseurs het graag anders gezien. En Clinton bleef die robot-achtige perfecte politieke machine die hen onberoerd laat. Geef toe, de warme, liefhebbende oma die Clinton graag zou vertegenwoordigen voor alle Amerikanen, die hebben we niet gezien.

Trumps keuze voor een gevecht in plaats van een presidentieel debat, hoe negatief dat ook in bepaalde ogen is, kan niettemin positief nieuws betekenen voor hem. Want als dit het debat van de status quo was, als dit debat weinig verandert en Trump volgens de ene peiling 2% achter ligt en volgens de andere 2% voor, dan blijft het spannend tot op verkiezingsnacht.

En dan zou het nog altijd eens goed mogelijk kunnen zijn dat president Trump in het Witte Huis belandt.

Meest gelezen