"De oorlog tegen vrouwen" - Inge Vrancken

Zaterdag was er een strandfeestje - protest eigenlijk - van Vlaamse moslimrouwen die het recht opeisen om zelf te kiezen over hun kledij. Bij deze gelegenheid herdenkt Inge Vrancken de onlangs overleden Britse journaliste Sue Lloyd-Roberts en haar levenswerk, het boek "De oorlog tegen vrouwen".
analyse
Analyse

Inge Vrancken is buitenlandverslaggever bij VRT Nieuws. Zij is sterk geïnteresseerd in discussies over vrouwenrechten.

De Britse journaliste Sue Lloyd-Roberts is zopas overleden. Zij bundelde 30 jaar internationale verslaggeving in het boek "De oorlog tegen vrouwen" en beschrijft welk afschuwelijk geweld er dagelijks – in de hele wereld – gepleegd wordt tegen vrouwen. In deze wereld – waar in grote delen koeien meer rechten hebben dan vrouwen – is het niet gewoon belangrijk maar onontbeerlijk dat genitale verminking, gedwongen huwelijken, seksslavernij, eremoorden, vrouwenhandel en zo veel meer onrecht blijvend aangeklaagd worden. Sue Lloyd-Roberts vond dat de wereld het moest weten. Het boek kon ze niet afwerken. In het najaar van 2015 stierf Sue Lloyd-Roberts aan leukemie. Ze werd 64. Dit is haar nalatenschap.

Genitale verminking

In een dorpje in Gambia wordt de vijfjarige Ami geblinddoekt op een matras gelegd. Ze denkt dat er iets leuks gaat gebeuren, het is ‘een belangrijke dag’. Maar Ami voelt de spanning en wordt angstig.

De matras is doordrenkt van bloed, haar armen worden omlaag gedrukt, haar benen gespreid. Er volgt een eerste snede met een scheermesje. Het meisje begint te krijsen en roept angstig om haar moeder. Ze weet niet dat het haar grootmoeder is die haar clitoris en schaamlippen wegsnijdt, dat haar tante haar armen in bedwang houdt en haar moeder haar benen spreidt.

Het wordt niet alleen voor Ami, maar ook voor Maimouna een trauma. Zij moet immers snel de ‘dorpsbesnijdster’ worden. Dat wil ze niet, maar weigeren betekent verstoten – en mogelijk vermoord – worden. Je zegt niet zomaar ‘neen’ tegen eeuwenoude tradities.

Maimouna ontvlucht haar land, naar het Verenigd Koninkrijk. Asiel krijgt ze niet, de ambtenaren erkennen het gevaar voor haar leven niet. Verder onderzoek volgt niet.

De onderwerpen waar Sue Lloyd-Roberts over schrijft, zijn niet nieuw. We weten allemaal dat wereldwijd (130 miljoen) vrouwen (in ruim dertig landen) onderworpen zijn aan genitale verminking. We weten dat verkrachting een oorlogswapen is, dat vrouwen op veel plaatsen in de wereld (meedogenloos) gestraft worden wanneer ze buiten het huwelijk zwanger worden, dat vrouwen in veel islamitische landen verplicht zijn zichzelf te verstoppen, te bedekken, te verhullen, dat vrouwen als handelswaar verkocht worden, dat ze in huwelijken gedwongen worden.

De verhalen die Lloyd-Roberts in haar carrière verzameld heeft, blijven naar de keel grijpen. Ze maakt er ook relevante verhalen van. Niet alleen voor ‘hen’, ginds, maar ook voor ‘ons’, hier.

Waarom is Frankrijk veel strenger tegen genitale verminking dan het Verenigd Koninkrijk? Waarom zijn er in het ene land controles wanneer meisjes uit ‘gevoelige’ landen terugkeren na vakantie, en in het andere land niet? Waarom worden er geen ernstige onderzoeken gevoerd – ook door het Westen – bij algemeen bekend misbruik?

“Daar zijn het jongens voor”

Sue Lloyd-Roberts versloeg midden jaren 90 ook de oorlog in de Balkan. Het brengt haar tot het verhaal over de betrokkenheid van de vredespolitie en de soldaten van de VN bij de handel in seksslaven.

"Boys will be boys", noemde ze de reportage, omdat het gedrag van de militairen nogal gemakkelijker vergoelijkt werd als ‘normaal’ gedrag van jongens die lange tijd van huis zijn en onder stress staan. Meisjes uit Moldavië en andere landen vertellen hoe hun klanten vaak leden van de Vredesmacht in de Balkan waren, hoe ze verplicht werden hele groepen van mannen ‘te bedienen’, hoe ze na een politie-inval in een bordeel weggestuurd werden wanneer ze wilden getuigen om mensen aan te duiden die ze herkenden als klanten of misbruikers.

Wanneer er een onderzoek tegen VN-personeel of militairen of hooggeplaatsten komt, draait het op niets uit. De bars werden op voorhand getipt over een nakende inval, onderzoekers die tot op het bot wilden gaan, werden gedwarsboomd en uiteindelijk ontslagen. Uiteindelijk is er nooit iets veranderd.

Afrika, Azië, Midden-Oosten en Europa

Met verhalen over de Balkan – en ook over de Magdalenewasserijen in Ierland - wil de Britse auteur ook duidelijk maken dat de Oorlog tegen Vrouwen een wereldwijd fenomeen is, niet het probleem van één continent.

De problemen zijn anders, maar het zijn allemaal problemen, het is allemaal onrecht dat vrouwen wordt aangedaan. Opvallend aan de verhalen van Lloyd-Roberts is ook dat het vaak vrouwen zijn die het systeem van onrecht tegen andere vrouwen mee in stand houden.

In de Magdalenewasserijen in Ierland waren het de nonnen die de leiding hadden over de ‘gevallen vrouwen’, vrouwen die buiten het huwelijk zwanger waren geworden en tot minstens na de bevalling, maar soms jarenlang, werden opgenomen (lees: opgesloten) in de wasserijen om daar quasi dwangarbeid te verrichten.

In landen als Pakistan zijn het de schoonmoeders van de kindbruidjes die snoeihard zijn voor hun nieuwe en veel te jonge schoondochters: zij voeren de druk op dat de jonge meisjes hard moeten werken in het huishouden, tegelijk hun man tevreden houden, ook met zoveel seks als hij wil.

Het zijn moeders die mee eremoorden goedkeuren of laten gebeuren omdat de eer van de familie om een dwaze reden zogenaamd geschonden is. De vrouwen hebben de vaak als excuus gebruikte ‘eeuwenoude tradities’ helemaal aanvaard en overgenomen.

Daar, zo geeft Lloyd-Roberts aan, is er een immens werk om informatie te verspreiden, opleiding te voorzien, want die ‘tradities’ – ‘dat gaat hier zo bij ons, mevrouw’ – zorgen voor onnoemelijk lijden, voor niet goed te praten pijn.

Eerst de koe, dan het meisje

Hoe in veel gemeenschappen gesproken wordt over meisjes en vrouwen ademt een immens gebrek aan respect uit. Een meisje is alleen maar een mond om te voeden. Hoe jonger je haar kan verkopen, hoe beter.

Een koe is belangrijker dan een meisje, getuigen sommigen. Het is ook een machtsspel om vrouwen ondergeschikt te houden, in bedwang te houden. Zelfs Charles Darwin, geroemd vanwege wetenschappelijke inzichten, geloofde dat vrouwen zwakker waren en hij vergeleek hun geest met die van een kind, het is iemand ‘om mee te spelen’.

We zijn al een heel stuk opgeschoten, hoor ik u denken. Sue Lloyd-Roberts vond van niet. Ze heeft het boek niet kunnen afwerken. Zou ze schrikken van de discussies vandaag over hoofddoeken en boerkini’s? Ze had aandacht voor genitale verminking en loonkloven. Want de Oorlog tegen Vrouwen is nog niet uitgestreden.

“De Oorlog tegen Vrouwen”, van Sue Lloyd-Roberts is uitgegeven bij Balans. (304 blz)

Meest gelezen