Politieke framing is van alle tijden - Linda De Win

VRT Nieuws organiseerde zaterdag de conferentie "Vooruitblik 2016" waar experts van de nieuwsdienst het komende jaar belichten. Een van hen, Linda De Win, licht hier al een tipje van de sluier.
analyse
Analyse

Linda De Win is Wetstraatjournaliste en presenteert "Villa politica".

Een algemeen zwemverbod voor asielzoekers? De burgemeester van Koksijde pleitte ervoor, na een incident in het gemeentelijk zwembad. Ook al was er geen enkel bewijs, better safe than sorry want is elke asielzoeker van Arabische komaf geen potentiële verkrachter?

En herinnert u zich deze nog: Kris Peeters is een ruziemaker. Dat kreeg onze vicepremier te horen uit N-VA-hoek, toen hij ging wandelen op de Meir om aan te tonen dat al die para’s niet nodig waren. Want met de veiligheid viel het in Antwerpen heus wel mee.

Twee staaltjes van framing die kunnen tellen. En in beide gevallen was de toon gezet. Als het etiket eenmaal plakt, is het moeilijk ervan af  te geraken. Framing is dan ook een veel en graag gebruikt instrument vooral in de Wetstraat. Hoe dat komt?

Quote

Nog nooit was de toegang tot de politieke actualiteit zo groot als nu. Kranten, weekbladen, radio, televisie, websites, en de laatste jaren vooral sociale media als Twitter en Facebook, ze volgen het politieke toneel op de voet. Een politicus moet in luttele seconden een krachtige quote kunnen neerzetten, die blijft plakken. Hij moet niet alleen zijn tegenstander overbluffen.

Maar de quote moet ook het publiek overtuigen. Dat publiek moet geloven dat wat het voorgeschoteld krijgt, dé waarheid is. Natuurlijk – u heeft het al begrepen – is er doorgaans meer dan één waarheid. Het komt er dus ook op aan de eerste te zijn om het frame te zetten. De politiek is in zekere zin een slagveld waarin frames strijden om de overwinning. Kris Peeters neergezet als eeuwige ruziestoker probeerde daarom op zijn beurt zijn framing te counteren. Hij repliceerde dat hij geen lessen had te leren van Bart De Wever, hij had geen schoonmoeders nodig. Daarmee insinuerend dat De Wever een schaduwpremier is, die zich continu bemoeit met het regeringswerk. Wie de winnaar is van deze battle, laat ik aan uw oordeelsvermogen over.

De techniek van framing

Framing is een machtig wapen als je de techniek echt onder de knie hebt. Zoals altijd is er wel een angel, het moet goed gebruikt worden. En dat durft al eens verkeerd uitpakken, denk maar aan de Turteltaks.

Een energietaks van honderd euro per gezin die door minister Turtelboom node moest worden ingevoerd om de schuldenput veroorzaakt door de overdreven subsidiëring van zonnepanelen te delven. Node, want het was niet haar schuld. Maar die van de vorige minister van Energie, Freya Vandenbossche, die te lang had gewacht om in te grijpen. Het was met andere woorden de schuld van de socialisten. De Turteltaks was eigenlijk een Freyafactuur.

Intussen is duidelijk dat het laatste woord over de Turteltaks nog lang niet gezegd is. Wat wél zeker is: het beeld van een “onrechtvaardige” taks zal Annemie Turtelboom blijvend negatief achtervolgen.

Bij framing is een goede regie dus onontbeerlijk. Een geslaagde framing bestaat erin om woorden en beelden zo te kiezen dat het publiek een bepaalde lezing van de feiten krijgt voorgeschoteld. Framing reikt dus een bril aan, waarmee het u – Jan Publiek – naar een kwestie of persoon doet kijken.
 

De schurk, het slachtoffer en de held

Bij een goede framing is er meestal een schurk, een slachtoffer en een held. Nemen we Molenbeek, het “hellegat” van Belgie. De schuldige is de vroegere PS-burgemeester Philippe Moureaux. Een gedroomd doelwit, want zijn partij wordt sinds het aantreden van de regering-Michel geframed als de grote oorzaak van alles wat misloopt in dit land. Het slachtoffer zijn de brave burgers van Molenbeek, maar bij uitbreiding heel België, dat nu in heel de wereld als een failed state wordt gezien. En de held? Dat is uiteraard minister van Binnenlandse Zaken Jambon, die Molenbeek gaat opkuisen.

Soms lijkt het of er in onze gemediatiseerde wereld veel meer framing is dan vroeger. Vergeet het, framing is van alle tijden. Ook de paarse regeringen onder leiding van Guy Verhofdstadt gebruikten de techniek gretig. Terwijl nu alles de schuld is van de socialisten, was toen de mantra: het is de schuld van de CVP. Als er in jaren 70, 80 niets ‘bougeerde’ op ethisch vlak, dan werd er gewezen naar de ‘tsjeven’ die alles tegenhielden. En zie, paars was nog niet aan het bewind, of er kwam een wet op abortus, euthanasie en het homohuwelijk. België werd zowaar een pionier op het vlak van ethische kwesties.

Het was ook de tijd van Steve Stevaert en “het socialisme zal gezellig zijn of niet”. Misschien niet vergeten dat reclameman Patrick Janssens toen zijn intrede deed in de partij. Dat die de knepen van de marketing als geen ander kende, hoeft geen betoog. Stevaert werd de voortrekker van de gratis-politiek, er kwamen gratis bussen, het kijk-en luistergeld werd afgeschaft, er kwam gratis energie én gratis water. Sindsdien is gratis synoniem geworden met socialisme. Ook al werd dat uitgevoerd door een regering geleid door een liberaal en mét groenen in de regering.

Met die framing deed de SP.A aanvankelijk haar voordeel, maar de laatste jaren heeft gratis een negatieve bijklank gekregen. Want gratis bestaat niet. Andere tijden, andere zeden.

De kracht van verandering

In 2014 trok de N-VA naar de verkiezingen met de slogan: ‘de kracht van verandering’. Met de N-VA in de regering zou alles anders worden. In de kiescampagne werden er geen doekjes om gedaan: uitkeringstrekkers zouden worden aangepakt. Gedaan met het profitariaat, loon naar werk. Dat zou het worden. En de boodschap sloeg aan. N-VA werd dé winnaar van de verkiezingen. De framing had dus gewerkt.

De regering-Michel zit in haar tweede jaar en intussen zou het al duidelijk moeten zijn of de kracht van verandering al begonnen is. De meningen zijn verdeeld, maar het rapport wordt uiteraard pas gemaakt aan het einde van de rit. Dan zal blijken of de beloofde verandering er echt is gekomen. Intussen blijft de boodschap en de framing overeind, en is de partij van Bart De Wever de partij van verandering. Dat haar federale ministers Jambon en Vandeput en staatssecretaris Francken intussen moeten bewijzen dat België geen failed state is, is een vervelend detail.

Wat zeker is, de Wetstraat bulkt van framing. Gelooft u echt dat Hendrik Vuye uit zijn fractieleiderschap in de Kamer werd verlost, omdat de N-VA plots opnieuw het communautaire licht had gezien? Of was er meer aan de hand?

Vandaar deze goede raad, wees altijd op uw hoede als u politieke toestanden krijgt gepresenteerd.

Er wordt u een bril voorgehouden. Zet die gerust af en probeer een kwestie eens te zien vanuit de invalshoek van de beide partijen, de voor- en tegenstanders. Met objectieve ogen, zonder dat u uw eigen gevoelens laat meespelen. Ik wens u alvast veel succes!

Meest gelezen