Leven met een gigantisch gaslek - Bart Aerts

Bart Aerts is journalist bij VRT Nieuws en maakte in Los Angeles een reportage over het gaslek voor het Journaal en Terzake.

Al sinds eind oktober hangt voortdurend een grote gaswolk boven Porter Ranch, een dorp ten noordwesten van Los Angeles. Elke dag ontvluchten inwoners het gebied omdat ze ziek worden van de stank van rotte eieren. En omdat ze bang zijn voor de onbekende gevolgen op lange termijn.

Wekenlang hebben overheid en gasmaatschappij de inwoners gesust. Dat het toch allemaal niet zo erg was. Dat ze gewoon ramen en deuren moesten sluiten. Pas recent gaven ze toe dat het gaslek rampzalig is. Hoe is het mogelijk dat de tweede grootste natuurramp in de Verenigde Staten sinds in 2010 een platform van BP ontplofte in de Golf van Mexico, zo weinig aandacht krijgt? 

U herinnert zich wel de beelden van een brandend olieplatform, de luchtbeelden van grote olievlekken in de Golf van Mexico, de besmeurde vogels en de getroffen stranden. De Amerikaanse president Barack Obama riep de olievervuiling uit tot nationale ramp. Drie maanden lang stroomde olie in zee.

Net dat is het probleem in Porter Ranch. Op het eerste gezicht lijkt er niets aan de hand. De gaswolk is onzichtbaar. Op 23 oktober ontdekten medewerkers van de Southern California Gas Company (SoCalGas) een lek in een van de 114 gasopslagplaatsen onder de grond van Aliso Canyon.

Het duurde tot 6 januari (!) vooraleer gouverneur Jerry Brown de noodtoestand had afgekondigd. Een milieuorganisatie had infraroodbeelden verspreid waarop je kan zien hoe ieder uur tot 60.000 kilogram methaangas ontsnapt. Dat wist Brown al veel langer, maar aan de voet van de heuvel wonen ‘amper’ 30.000 mensen, niet eens zijn kiezers. Het was wachten op actie tot de ramp ‘zichtbaar’ werd. Pittig detail: Kathleen Brown, de zus van de gouverneur, zit in het bestuur van Sempra Energy, eigenaar van SoCalGas...

De trage en beperkte reactie van de gouverneur stuit op felle kritiek van onder meer het Amerikaanse Centrum voor Biologische Diversiteit. “De overheid wist al jaren dat de opslagplaatsen voor natuurlijk gas een potentiële ramp waren.”

Meer dan 10.000 inwoners zijn intussen op kosten van SoCalGas geëvacueerd naar hotels en tijdelijke huizen. Duizenden mensen zijn ziek en klagen over voortdurende hoofdpijn, duizeligheid, misselijkheid en bloedneuzen. De stank is op piekmomenten niet te harden. De geur van rotte eieren is afkomstig van een chemisch product dat ze toevoegen aan het gas zodat je het kan ruiken als het lekt.

Only the strong survive, denken de enkelingen die blijven wonen aan de voet van heuvel. Zo is er Lin McDonough, die haar huis voorlopig weigert te verlaten. “Ik beleef hier mijn oude dag. Dit is mijn thuis. Mijn thuis is geen hotelkamer. Ook al heb ik nu het gevoel dat ik in een hermetisch afgesloten omgeving woon.” Lin komt alleen buiten met een mondmasker. Ramen en deuren zijn afgeplakt en blijven te allen tijde gesloten. En in haar huis staan continu drie luchtfilters te draaien. Een cadeautje van SoCalGas. Cynischer wordt het niet.

Het is eigenlijk toevallig dat we Lin hebben gevonden. Cameraman Stijn, klanktechnicus Ben en ikzelf als journalist waren voor twee andere reportages in Los Angeles. Het viel ons op dat ons hotel vol zat met honden en hun baasjes. In de lobby zagen we spelende kinderen. Na enkele gesprekken met hotelgasten bleek dat de meesten gevluchte inwoners van Porter Ranch waren. De buurman van Lin wees ons de weg naar de plaats van de ramp. We hadden meteen een derde onderwerp voor een reportage.

We hadden verwacht dat we heel wat buitenlandse collega’s zouden treffen. Maar het was rustig werken op een plaats die stilaan een spookdorp is geworden. Lin was uitzinnig van blijdschap dat er eindelijk nog eens een cameraploeg was die aandacht had voor de miserie van de buurt. Ja, de Amerikaanse media hebben al uitvoerig bericht over het gaslek. En ja, die berichten zijn doorgesijpeld tot in Europa. Maar hoewel het gas blijft lekken in een tempo van 7 miljoen vervuilende auto’s per dag, hoewel de omvang van de ramp nog niet in te schatten is en de gevolgen voor mens en natuur weleens dramatisch zouden kunnen zijn, blijft het gigantische gaslek toch wel grotendeels onder de radar.

“Dit is de BP-olieramp, maar dan op het land”, zegt milieuactiviste Erin Brockovich nochtans. U weet wel, gespeeld door Julia Roberts in de gelijknamige film uit 2000 gebaseerd op waargebeurde feiten bond Brockovich als juridisch adviseur de strijd aan tegen een groot gas- en energieconcern dat giftige stoffen had geloosd in het drinkwater. Met verschrikkelijke kankers tot gevolg. Ook nu wil ze de inwoners adviseren en verenigen. Een nieuwe ‘class action lawsuit’ is in de maak: een grote rechtszaak van een grote groep inwoners tegen SoCalGas, dat zelfs geen rampenplan had toen ze het gaslek ontdekten.

Het gaslek is ontstaan in een stokoude opslagplaats, de tweede grootste in de VS. In de jaren 30 zijn op Aliso Canyon diepe putten gegraven waarin ze olietanks konden onderbrengen. Vanaf de jaren 70 zijn ze die ondergrondse tanks gaan gebruiken om methaangas op te slaan. Intussen is het duidelijk dat de buizen tussen de tanks verroest zijn. En in 1979 bleek een veiligheidsklep stuk. Tot op vandaag hebben ze die nog niet vervangen.

Op de site ondernemen arbeiders en ingenieurs de klok verwoede pogingen om het gaslek te dichten. Water, cement, keien en stenen hebben ze al laten aanrukken. Maar een oplossing is er nog niet. Na zeven mislukte pogingen heeft SoCalGas nu een team van specialisten ingehuurd dat ervaring heeft in het Midden-Oosten bij het blussen van brandende olievelden.

Maar het grote verschil is dat je olie ziet en gas niet, dus een gaslek stoppen blijkt veel moeilijker dan olie blussen. Volgens de laatste berichten wil SoCalGas een nieuwe pijpleiding aanleggen. Dat lukt niet voor eind maart. En tijdens de werken verhoogt de kans op een explosie.

Intussen blijft de slogan ‘Protecting the Future. Part of the clean energy solution.’ parmantig prijken op de website van SoCalGas. Het kan dus toch nog cynischer dan een cadeau van drie luchtfilters aan de blijvers. Wie doorklikt, kan twee rapporten lezen over de gevolgen voor de gezondheid van de inwoners. Met die rapporten in de hand klopt het management van het gasbedrijf zich op de borst. “Het zal wel meevallen.”

Terwijl in de rapporten te lezen valt “dat er nog onvoldoende meetresultaten zijn”, en meer nog: “dat de kwalijke gevolgen voor de gezondheid en het risico op kanker zal verdubbelen als het gas zal blijven lekken”. Volgens de meest optimistische berichten zal dat nog minstens twee maanden duren. Over de gevolgen voor de natuur is nog helemaal niets bekend.

Misschien toch eens overwegen om die slogan aan te passen. Of meteen de gaskraan dichtdraaien. Want naast de getroffen opslagplaats liggen er nog 113 gelijkaardige opslagplaatsen, volgens Brockovich niet meer of niet minder dan 113 tikkende tijdbommen. Hoogtijd voor Obama om het gaslek tot nationale ramp uit te roepen.