Mag ik je vriend worden? - Phara de Aguirre

Phara de Aguirre is journalist bij VRT Nieuws. Deze tekst gaat over een reportage in "Koppen": Mag ik je vriend worden?, vanavond woensdag 2 december om 21.25 uur op Eén.

Soms zit hij naast mij in mijn bureau, mijn jongste zoon, helemaal opgezogen door dat computerscherm voor hem. Soms kijk ik dan eens opzij en zie wat ik verwacht had te zien. Facebook. Terwijl hij eigenlijk aan het studeren zou moeten zijn. "Het is voor een groepswerk, mama" en ik zie onderaan wel vier, vijf chatberichten openstaan. Groepswerk, nietwaar. De Facebookgeneratie is heer en meester in multitalking.

Een week lang hebben een collega en ik zelf gechat, als een 13-jarige. Het begon allemaal met een sensationeel Amerikaans filmpje. Een man probeert via Facebook een meisje op een afspraak te krijgen of bij haar thuis langs te gaan op een moment dat haar ouders de deur uit zijn. Als het meisje op de afspraak verschijnt of de deur opendoet, komen niet alleen de man maar ook de ouders tevoorschijn. Het arme kind schrikt zich een ongeluk. Maar zou het echt zo makkelijk zijn, vroegen we ons af.

Toen hoorden we van de school Sint-Lutgardis in Mol. Vorig jaar had de school de leerlingen van de eerste graad op een originele manier een "lesje" geleerd. Om cyberpesten onder controle te krijgen maakte de ICT-leerkracht een nepprofiel van een 14-jarig meisje op Facebook en stuurde vriendschapsverzoeken. Meer dan de helft van de leerlingen aanvaardde dat verzoek zonder zich af te vragen of het meisje wel echt was. Maar nog groter was de verbazing van de school toen hun nepprofiel zelf een vriendschapsverzoek kreeg, van een man die duidelijk geen zuivere bedoelingen had. 

Groomers noemt men die mannen. Je hoort er ‘groom’ in, een woord dat stalknecht, kamerheer of bruidegom kan betekenen maar dat ook een werkwoord kan zijn, verzorgen, voorbereiden. Groomers zijn mannen die online contact zoeken met kinderen om ze seksueel te misbruiken, zegt Van Dale. Het zijn jagers, verzamelaars van seksuele ervaringen, vooral met pubermeisjes, maar ook met jongens.

Facebook is een fantastisch jachtterrein voor groomers. Het is een fotoalbum waaruit je maar te kiezen hebt en waar je voldoende informatie vindt om je prooi te benaderen. Lievelingsmuziek, lievelingseten, hobby’s. Meisjes of jongens die zich niet goed in hun vel voelen, die zich onzeker voelen, de groomer overlaadt hen met complimenten. Slechte dag gehad op school, de groomer is één en al oor. Ruzie met je ouders, de groomer is één en al begrip. Soms maakt hij een nepprofiel en doet hij zich voor als een leeftijdsgenoot, soms ook niet.

Heel zachtjes wint hij het vertrouwen van zijn slachtoffers, heel zachtjes zet hij de volgende stap. "Heb jij al borstjes, mag ik die eens zien?" En dan gaat de val open: "Als je me nu geen foto van je vagina stuurt, dan maak ik de foto van je borstjes openbaar." "Als je iets tegen je ouders zegt, zet ik de foto’s op Facebook." "Als je me niet wil ontmoeten…."

Peter De Waele, nu woordvoerder van de federale politie, was jarenlang op zoek naar pedofielen, ook op het internet. Hij heeft groomers gekend die met wel dertig meisjes tegelijk aan het chatten waren, want als er één afhaakte, bleven er nog 29 anderen over. Hij heeft groomers gekend die naaktfoto’s van wel 200 meisjes op hun computer hadden. Hij heeft meisjes gekend die elke avond seksuele handelingen uitvoerden voor de computer onder dwang van de groomer. En hij beseft dat vele slachtoffers nooit naar buiten zullen komen met hun verhaal want ze schamen zich te pletter.

Bangelijk eenvoudig is het, weten we nu. Maak een nepprofiel van een knappe 13-jarige jongen, verzin een goed verhaal en stuur vriendschapsverzoeken naar 12- à 13-jarigen. Meer dan de helft van hen aanvaardt je verzoek en één vierde van hen begint te chatten. Op eenvoudig verzoek krijgen we adressen, telefoonnummers, foto’s. Naaktfoto’s hebben we natuurlijk niet gevraagd, maar we hadden ze gekregen, kan ik u verzekeren. De hartjes, "mis je" en "hou van je" vlogen ons om de oren. Na amper zeven dagen chatten hadden we 3 afspraken voor een echte ontmoeting.

U moet mij niet geloven, want het was maar een experiment. Maar geloof dan de cijfers uit onderzoeken. 1 op de 10 Vlaamse tieners tussen 9 en 16 jaar ontmoet onbekende onlinecontacten in de echte wereld. 50% van de ouders zijn niet op de hoogte van een afspraak met een onbekende. Volgens een recent onderzoek bij 12- tot 18-jarigen, wordt van 1 op de 100 meisjes een naaktfoto verspreid op sociale media.

"Met Facebook deel je alles met iedereen in je leven", lees ik op de beginpagina van Facebook. Ik hoop dat hij zuinig is met dat alles en iedereen, mijn jongste zoon. Groepswerk of geen groepswerk.