Defensie kijkt naar het Zuiden - Jens Franssen
Jens Franssen is defensiespecialist voor de VRT.
Belgische militaire strategen hebben weer eens diep in de toekomst gekeken. Ze kijken onder meer naar economische macro-economische trends, militaire uitgaven van andere landen, demografie en huidige of smeulende conflicten. En dan bekijken ze wat dat voor ons land, en bij uitbreiding dus Europa kan betekenen. En ja, ze zien de toekomst niet te rooskleurig in. Lees nu de eerste 2 zinnen van dit stuk opnieuw.
Het Noorden en Oosten
Europa staat voor verschillende mogelijke strategische problemen. Er is het Noorden, waar de spanningen rond de Noordpool toenemen, maar daar is niet direct een rol voor ons weggelegd. Er is de moeilijke relatie met Rusland, maar Poetin is gekomen en zal ooit wel weer verdwijnen, en ondanks het wapengekletter denken militairen niet dat Russische tanks snel over de Duitse laagvlakte richting Brussel zullen optrekken. Al heeft de NAVO, en dus ook België, snel een tandje bij gestoken om Rusland duidelijk te maken dat Europa, zeker de NAVO-landen, niet met zich zal laten sollen. Maar, stellen de militaire strategen, onze economieën zijn zo verstrengeld, dat een echte oorlog er voorlopig –gelukkig- niet inzit.
Het Midden-Oosten, met voor Europa belangrijke olievoorraden, is al jaren onrustig. Maar op een korte opstoot van de olieprijs en de vluchtelingenproblematiek na, zijn de problemen in het Midden-Oosten niet levensbedreigend voor Europa. Het gaat er vooral om regionale conflicten. Lastiger is dat Amerika aangeeft er steeds minder politieman wil spelen, en dat Europa er dus voor moet zorgen dat de vlam niet te veel ‘uit’ de pan slaat. In de gaten blijven houden dus.
Het Zuiden
De hele zuidflank van Europa is volgens de militaire strategen wat uit het oog verloren. Noord-Afrika heeft een turbulente periode achter de rug met revoluties en contrarevoluties. Er zijn jonge democratieën in opkomst en je hebt er een failed state als Libië waar absolute chaos heerst.
Maar het is vooral in de regio daar nog onder de Sahel en de sub-Sahara waar de strategen met bange ogen naar kijken. Daar is zich de perfecte storm aan het vormen. Een explosief groeiende bevolking die steeds meer in quasi onleefbare megasteden gaat wonen, hoge werkloosheid, groeiende invloed van terroristische bewegingen en… de grote onbekende, de klimaatopwarming. Een gevaarlijke cocktail die door de klimaatopwarming vlam kan vatten.
De vluchtelingenstromen - lees volksverhuizingen - nemen er steeds sneller toe. Door de opwarming van het klimaat verwachten de militairen dat mogelijk delen onleefbaar worden, oogsten er kunnen mislukken en een volksverhuizing op gang komt, richting Noorden. Richting Europa. En dan vrezen de strategen, spreken we mogelijk over miljoenen mensen die aan de poorten van Europa zouden kunnen staan.
Blik op Noord-Afrika
En dus hopen ze dat Noord-Afrika, mochten zich daar stabielere, sterkere staten ontwikkelen, die eerste rol van verdediging, poortwachter kunnen opnemen. Vanuit Europa gezien, een buffer dus. Maar dan moeten we, ook militair, samenwerken met landen in Noord-Afrika.
Daar gaat de strategische shift van ons land over. Natuurlijk hebben onze militairen dat niet alleen bedacht, andere Europese landen zijn al tot dezelfde conclusie gekomen. Verwacht dus niet dat we vanaf deze zomer in, pakweg Tunesië, het leger daar op grote schaal mee helpen trainen. Maar sluit niet uit dat we dat binnen een paar jaar wel zullen doen, bijvoorbeeld. Samen met de Franse krijgsmacht.
In die zin is het een voorschot nemen op een mogelijk gevaar dat er misschien niet komt. Militaire strategen zouden dan hun standaard antwoord klaar hebben: better safe than sorry.