Drugs in drank - Bart Aerts

Bart Aerts is reporter voor Terzake. Vanavond (14/09) ziet u de reportage in Terzake.

Al snel bleek dat –opnieuw dixit de politie- GBL het uitgaansleven bijna letterlijk en figuurlijk overspoelt. GBL staat voor gamma-butyrolacton en is eigenlijk een chemisch product dat al veel langer dan vandaag bestaat, waarmee je velgen reinigt of graffiti verwijdert. Maar druggebruikers drinken het steeds vaker, al dan niet gemengd met frisdrank of alcohol. Met alle gevolgen van dien.

Tik ‘GBL before and after’ in op Google en je ziet bij afbeeldingen een foto met links een mooie, jonge, Britse vrouw. Rechts zie je haar foto na jaren gebruik, of beter misbruik, van GBL. Ex-gebruikers getuigen over tandvlees dat komt los te zitten, tanden die zelfs uitvallen, een misvormd aangezicht… Hulpverleners spreken over zelfmoordneigingen en collocatie van gebruikers die niet meer kunnen functioneren binnen de maatschappij.

GBL dient eigenlijk om de velgen van je auto te reinigen, verf of graffiti te verwijderen. Maar drugsproducenten kennen GBL ook als ingrediënt van GHB. GHB is een vloeibare drug gemaakt van GBL, gedestilleerd water en gootsteenontstopper. Veel gebruikers bestellen bestanddelen online of kopen ze gewoon in een doe-het-zelfzaak. In hun keuken ‘fabriceren’ ze dan hun drug. Maar de politie heeft ontdekt dat druggebruikers steeds vaker GBL puur gaan drinken, zonder er GHB van te maken.

De leeftijd van de gemiddelde GBL-drinker is tussen 20 en 45 jaar. 75% van de gebruikers is een man. En het goedje duikt vooral op in het partymilieu. In het uitgaansleven gieten ze GBL vaak over in kleine Flügel-flesjes. Eén dosis is het dopje van zo’n flesje, iets meer dan één milliliter. Vaak mengen de gebruikers GBL met frisdrank of alcohol. Onder invloed van bepaalde enzymen in het bloed zet ons lichaam GBL om in GHB, de werkbare drug. Het lichaam als laboratorium als het ware. Je kan het effect vergelijken met dronkenschap na verschillende glazen alcohol.

Maar wie GBL drinkt, krijgt ook aceton of tolueen binnen. Het kan brandwonden veroorzaken in je slokdarm. En als je in plaats van één milliliter, een paar milliliter neemt, riskeer je een overdosis. Van alle drugs ter wereld is de grens tussen roes en coma, tussen ‘happy’ dosis en overdosis het kleinst bij GBL.

Iedere week komen gebruikers op spoeddiensten in ons land terecht na een overdosis. Ademhaling en hartslag zijn onderdrukt. Het eerste wat de dokters dan doen is de patiënt stabiliseren tot het effect van de drug na enkele uren verdwenen is. En vaak is de patiënt dan ook verdwenen. Want wie wakker wordt, wil zo snel mogelijk naar huis. Vaak om zo snel mogelijk opnieuw te gebruiken. Wie niet op tijd medische hulp krijgt na een overdosis, sterft.

Voor de reportage in Terzake sprak ik met Renee Kelder uit Amsterdam. Zij was zes jaar lang verslaafd aan drugs en nam onder andere GBL. Ze zag het aanvankelijk als een wondermiddel om vrolijk te worden. Maar al snel ontdekte ze de horrorkant: brandwonden in de slokdarm en psychoses. Volksgezondheid waarschuwde bij ons onlangs nog voor de gevolgen van het drinken van GBL. Renee kon gelukkig afkicken en hoopt dat ze anderen van het spul kan afhelpen met lezingen en waarschuwingen in de media.

Het bedenkelijke succes van GBL heeft veel te maken met het gemak waarmee je het kan verkrijgen. Omdat het oorspronkelijk bedoeld is als reinigingsproduct kan je het probleemloos én legaal online bestellen. Twee dagen later levert een koerierbedrijf het keurig thuis af. Dat konden we zelf testen. Het valt op dat de bedrijven die GBL verkopen, online publiciteit maken voor de zuiverheid van het product. Tot 99,99%! Dat wijst volgens de politie op de kwade bedoelingen van de producenten en verkopers. Want als je GBL als reinigingsproduct met een optimaal effect wil gebruiken, dan volstaat een zuiverheid van 60%. Als je het wil drinken, mag/moet het dus zuiverder zijn…

Uit de verschillende onderzoeken die momenteel lopen in België is gebleken dat vorig jaar minstens 3.000 liter GBL is ingevoerd. De jaren voordien was dat nog maar gemiddeld 60 liter. Dat is een enorme stijging.

GBL verschilt op één belangrijk punt van klassieke drugs zoals cocaïne en heroïne. Het is niet gereglementeerd en dus volstrekt legaal. Dat maakt het voor politie en parket bijzonder moeilijk om het fenomeen te bestrijden. In Gent hebben ze er iets op gevonden. Daar gaan ze op zoek naar andere drugs zodat ze producenten of dealers daarvoor kunnen bestraffen. Of ze vervolgen de ‘voorbereidende handelingen’. Concreet betekent dat wanneer politie bij een huiszoeking materiaal aantreft dat gebruikt is voor drugsproductie zonder dat ze drugs aantreffen, dat die ‘voorbereidende handelingen’ ook strafbaar zijn.

Toch zou je verkoop en gebruik van GBL veel makkelijker kunnen bestrijden met specifieke regels. En liefst nog op het vlak van de Europese Unie. Maar Europa wìl GBL niet strafbaar stellen, net omdat het ook vaak gebruikt wordt als chemisch reinigingsmiddel. Zelfs de extreme gevolgen van het drinken van GBL kunnen de wetgever niet aanzetten tot actie….