Terreurgroep IS wint/verliest - Jens Franssen

Terreurgroep IS heeft de voorbije weken op het terrein, in Irak wel degelijk militaire vooruitgang geboekt. Na maanden van beleg is het erin geslaagd om de strategische erg belangrijke stad Ramadi in te nemen. Dat het Iraakse leger daar weer op de loop moest voor IS is een militaire, maar vooral communicatie meevaller. Door de overwinning breed uit te smeren over sociale media slaagt IS erin zijn ‘stoutmoedig’ imago aan te houden. In de chaotische terugtrekking is bovendien weer een pak militair materieel in handen gekomen van IS. Het gaat om gepantserde voertuigen, maar ook wapens, munitie en militaire trucks. IS slaagt erin nieuw rekruten te blijven aantrekken.

IS wint omdat het kan blijven teren op het grote ongenoegen van een deel van soennitische bevolkingsgroepen in Irak en Syrië. Die voelen zich onbegrepen door hun leidende politieke kaste en zien geen beter alternatief dan IS. De blijvende opmars in delen van Irak heeft alles te maken met het verdampen van het Iraakse leger. Ondanks miljarden financiële steun en jaren van opleidingsprogramma’s blijkt de structuur van het Iraakse leger verdampt. Het reguliere Iraakse leger blijkt slecht opgeleid en niet gemotiveerd om de strijd aan te gaan met de geharde IS strijders. Enkel de elitetroepen van premier Abadi lijken nog in staat om offensieve acties aan te gaan met IS.

IS slaagt erin om nog steeds via belastingen, illegale olie-export en de verkoop van kunstschatten over voldoende financiële ruimte te beschikken om wapens te kopen en zijn soldaten soldij uit te betalen.
 

IS verliest snel terrein in het noorden van Syrië. Gesteund door luchtbombardementen van de internationale coalitie is niet alleen de grensstad Kobane ontzet, ook in het grensgebied met Turkije met rukken Koerdische strijders weer op. De Koerdische strijders zijn gemotiveerd om hun eigen gebieden te heroveren of zelf uit te breiden. Bovendien beschikken ze intussen over voldoende militair materieel en krijgen ze luchtsteun.

Ook in Irak heeft IS enkele klappen gekregen, vooral ten noorden van Bagdad waar Tikrit, de thuisbasis van Saddam Hoessein opnieuw veroverd is door sjiitische milities. Die burgermilities krijgen steun uit Iran en bestaan uit vrijwilligers en worden onder meer geleid door Iraanse officieren.

De voorbije maanden zijn tientallen wapendepots, konvooien en stellingen van IS gebombardeerd. Onvermijdelijk zet dat druk op de structuur en communicatielijnen van IS. Een actie van Amerikaanse special forces om een vermeende topman van IS levend in handen te krijgen leert aan dat IS-leiders nergens en nooit meer veilig zijn.

De strijd tegen IS verloopt taaier en moeizamer dan voorzien. Winnen en verliezen hebben natuurlijk alles te maken met de vooropgestelde objectieven. En die zijn vanuit westers oogpunt fundamenteel anders dan bij vroegere conflicten in het Midden-Oosten.

De VS en Europa hebben er voor gekozen om zich niet voluit in te spannen in het kruitvat ‘Syriak’. Voor de VS is IS geen strategische bedreiging die Amerika, of zijn directe handelsbelangen bedreigt. De ontdekking en uitbating van Amerikaans schalieolie en –gas maken dat de VS bijna onafhankelijk zijn geworden van het Midden-Oosten. President Obama heeft ervoor gekozen om de VS niet nog een keer te engageren in een uitzichtloos conflict waar het niets te zoeken/winnen heeft. Europa is politiek te verdeeld en militair eigenlijk niet in staat om alleen uitgebreid in te grijpen in de regio.

De huidige Westerse strategie is er één van conflictbeheersing. Zolang de dreiging van IS regionaal blijft, en er vanuit het gebied geen (te) grote aanslagen worden georganiseerd is de strijd tegen IS niet prioritair, of niet belangrijk genoeg om er zwaar op in te zetten.

Op het terrein, en voor de Syrische en Iraakse bevolkingen, hebben winst en verlies natuurlijk een heel andere betekenis. Het beeld daar is er één dat regionaal sterk verschilt. Duidelijke winnaars en verliezers zijn er vandaag de dag (nog) niet.

(Jens Franssen is buitenlandjournalist en volgt het Midden-Oosten)