Telefoontje uit Schotland - Michaël Torfs

We worden om de oren geslagen met opiniepeilingen in de aanloop naar de Britse parlementsverkiezingen. De ene verschilt al wel eens van de andere, maar voor Schotland - goed voor 59 van de 650 zitjes in het parlement in Londen - zit er een constante in. Labour verliest zwaar, en de Schotse nationalisten (SNP) rechten de rug.

Waar Labour in 2010 nog 41 zetels haalde in Schotland, zouden het er nu nog maar 4. De SNP had erbij de vorige verkiezingen 5 jaar geleden 6, maar zou nu uitkomen op 53.

Deze 'landslide' zou het slechtste resultaat voor Labour in Schotland betekenen sinds 1918 en heeft heel wat potentiële gevolgen. Wie ook premier wordt, Cameron of Miliband, ze mogen een telefoontje uit Schotland verwachten. Maar eerst gaan we even terug naar een belangrijk campagnethema, immigratie.

Laten we eerst even terugspoelen naar het eerste belangrijke tv-"debat" van de campagne. Uittredend premier David Cameron van de Conservatieven en zijn grote uitdager, Labour-leider Ed Miliband, werden er eind maart door Jeremy Paxman op de rooster gelegd tijdens een zogenoemde 'TV grilling'. 

Ze gingen niet rechtstreeks in debat, maar werden elk apart geconfronteerd met vlijmscherpe vragen van Paxman en van het publiek. Ook immigratie werd aangesneden. "Bij de vorige verkiezingen beloofde je om het aantal immigranten terug te dringen tot het niveau van de vroege jaren 90, met name enkele tienduizenden. Weet je hoeveel je er nu hebt binnengelaten?" wierp Paxman op - het zijn er momenteel geen tienduizenden, maar enkele honderdduizenden per jaar, het netto-migratiecijfer ligt rond de 300.000.

Paxman dwong Cameron om toe te geven dat hij gefaald had, en zijn belofte niet had kunnen vervullen, al zei Cameron ter verdediging dat het aantal nieuwkomers van buiten de EU wél is gedaald, dat Groot-Brittannië een beetje slachtoffer is van zijn eigen (economische) succes, en dat er maatregelen zijn genomen om het inwijkelingen moeilijker te maken, b.v. voor het krijgen van allerlei uitkeringen en financiële tegemoetkomingen.

Hoe het ook zij, het is een deukje in Camerons geloofwaardigheid, waar tegenstanders maar al te graag op wijzen, en het is bovendien een belangrijk thema waar wel meer Britten van wakker liggen, omdat ze er vaak rechtstreeks mee te maken krijgen.

Voorstanders van minder immigratie vinden dat het plaatstekort in scholen en ziekenhuizen en de druk op de lonen - de Britse economie heeft het dan wel goed gedaan, maar de lonen van de gemiddelde Brit zijn niet navenant gestegen - te wijten is aan het hoge aantal immigranten.

Als we aan immigratie als Brits campagnethema denken, denken we wellicht eerst aan Nigel Farage van de anti-Europese partij UKIP (UK Independence Party) die altijd wel goed is voor een stevige uitspraak - de voormalige voorzitter van de Europese Raad, Herman Van Rompuy, kan ervan meespreken: "Je hebt het charisma van een natte dweil en je ziet eruit als een lagere bankbediende" zei Farage ooit tegen Van Rompuy in het Europees Parlement. 

Dat was 5 jaar geleden, maar ook tijdens de huidige campagne liet Farage zich al opmerken. Zo zei hij tijdens een van de tv-debatten: "Er worden in dit land elk jaar 7.000 diagnoses gesteld van hiv, maar in 60 procent van de gevallen gaat het niet om Britten zelf." Om eraan toe te voegen dat de medicijnen voor behandeling tot 25.000 pond per jaar per patiënt kosten.

Farage werd ervoor veroordeeld door de andere partijleiders tijdens het debat, maar een poll onder de gewone Brit toonde dat hij de steun genoot van ruim de helft van de Britten. Het is maar één voorbeeld van hoe de populistische Farage punten probeert te scoren en blijkbaar ook scoort.

Cameron voelt de hete adem van UKIP, die hem wel eens kostbare stemmen zou kunnen afsnoepen in parlementsverkiezingen die gelden als de spannendste sinds de jaren 70 en waarin de conservatieven en Labour steevast nek-aan-nek liggen in de peilingen. Ook van de rechtervleugel van zijn eigen partij voelt hij druk. Mede daardoor drukte hij eind vorig jaar al bovengenoemde hervormingen door, waarbij hij in Groot-Brittannië het strengste migratiesysteem in de EU wil uitbouwen.

Hij beloofde eerder al een referendum over het Britse lidmaatschap van de Europese Unie, de grote boosdoener voor veel Britten wegens het vrije verkeer van personen. "Als ik word herkozen, komt er een referendum", zei Cameron. Eerst zou dat tegen eind 2017 zijn, nu zou het mogelijk vroeger al kunnen. Tegen dan wil Cameron ook de band met de EU heronderhandelen, wat nog tot spanningen met het vasteland kan leiden.

Cameron hoopt er de wind mee uit de zeilen te nemen van Farage, maar neemt er ook een risico mee. Een exit uit de Europese Unie, zou ook betekenen dat de Britten een groot handelsblok verlaten. Veel Britse bedrijven hebben al laten weten dat ze dat niet zien zitten, en ook de Verenigde Staten hebben Cameron al laten weten dat ze dit jammer zouden vinden.

Zo komen we bij een volgende schakel in de ketting. Dat EU-referendum is een doorn in het oog van de Schotse nationalisten van SNP - in tegenstelling tot de N-VA bij ons een links blok. De Schotten zijn gemiddeld meer pro-EU dan de conservatieve ploeg van Cameron in Londen, en willen hun lot over zoiets als de Europese Unie niet zomaar in handen leggen van de Britten - de Schotten hebben in aantallen bekeken sowieso veel minder stemmen bij zo'n mogelijke stemming. Ook Labour is tegen zo'n EU-referendum.

Hoewel de SNP en Labour steeds vaker lijken te bekvechten naarmate de verkiezingen dichterbij komen, kunnen ze elkaar alvast op dat vlak vinden. Labour gaat wellicht een heel groot aantal zetels verliezen aan de SNP in Schotse kiesdistricten. Maar: "We hebben een kans om Cameron uit Downing Street te wippen, vergooi die kans niet. De mensen zullen het je nooit vergeven", zei Nicola Sturgeon van de SNP tegen Miliband. 

En er is meer. Als Cameron de verkiezingen wint en het EU-referendum komt er, dan heeft de Scottish Nationalist Party er al mee gedreigd opnieuw een referendum over Schotse onafhankelijkheid houden. Het vorige vond pas plaats in september, en werd gewonnen door de Unionists, een nederlaag voor de SNP en al degenen die uit elkaar wilden gaan. Toenmalig SNP-leider Alex Salmond stapte prompt op, maar zijn opvolgster Sturgeon ziet een nieuwe kans.

De conservatieven waarschuwen de kiezer dan weer voor een mogelijke samenwerking tussen Labour en SNP. Cameron noemde de sterke positie die de SNP dan zou krijgen "angstwekkend", zijn minister van Binnenlandse Zaken Theresa May waarschuwt met enig gevoel voor drama zelfs voor "de grootste constitutionele crisis sinds 1936" - toen King Edward VIII beroering veroorzaakte door afstand te doen van de troon: "Zij (de SNP) zouden dan de belangrijke beslissingen nemen, mensen die het Verenigd Koninkrijk weg willen en ons land willen vernietigen".

Analisten poneren daarom dat deze verkiezingen over veel meer gaan dan enkel wie de komende premier wordt. Ze gaan over de toekomst van het land. Want de SNP is na het verloren referendum nog sterker geworden, en als de Schotten een tweede keer zouden stemmen over hun Britse huwelijk, dan zouden ze dit keer misschien wel voor een scheiding kiezen.

(Michaël Torfs is journalist bij deredactie.be en de Engelstalige nieuwssite van de VRT, flandersnews.be)