Een harde tante op justitie - Tom Van de Weghe

Na vijf maanden vertragingsmanoeuvres is Loretta Lynch eindelijk benoemd als nieuwe minister van justitie. Ze schrijft geschiedenis, want ze is de eerste zwarte vrouw die deze topfunctie krijgt. Een portret.
analyse
Analyse

De benoemingsprocedure van Loretta Lynch is een lange lijdensweg geworden, de derde langste in de Amerikaanse geschiedenis. Hoewel de Republikeinen blij waren dat ze verlost waren van haar voorganger Eric Holder en Lynch als uitermate geschikt bestempelden voor de job, werd haar toch het leven zuur gemaakt. De voornaamste reden: de Republikeinen lusten haar steun voor het immigratiebeleid van president Obama niet.

Wolf of Wall Street

Loretta Lynch (°1959) groeit op in het woelige zuiden van de VS, in volle periode van rassenscheiding. Ze is de dochter van zwarte burgerrechtenactivisten. Toch treedt ze niet in de voetsporen van haar ouders. Ze behaalt op Harvard een diploma van juriste en stort zich op een carrière bij justitie. Ze verhuist naar New York en wordt er openbaar aanklager. Daar leert ze van dichtbij de verschrikkelijke gevolgen kennen van de heroïne-epidemie die de zwarte gemeenschap teistert in de jaren 90.

In 1997 laat ze zich opmerken tijdens het proces tegen politieagenten van New York die een Haïtiaanse migrant zwaar mishandelden. Ze maakt ook naam in het onderzoek naar financiële wanpraktijken op Wall Street. Jordan Belfort kan erover meespreken, de beursgoeroe waarover onlangs de film "The Wolf of Wall Street" gemaakt werd. Loretta Lynch krijgt de reputatie van harde tante.

Ze wordt ook berucht. Ze is een fervent pleitbezorgster van de praktijk dat politie zomaar eigendommen kan aanslaan, zonder dat iemand veroordeeld of zelfs verdacht is van een misdaad. Ze noemt het een belangrijk instrument in de strijd tegen misdaad. Een doorn in het oog van vooral Republikeinen, die de confiscatie als een voorbeeld zien van machtsmisbruik door de overheid.

Politiegeweld

Loretta Lynch houdt niet van bemoeizucht en staat op haar onafhankelijkheid. Zoals ze niet in de voetstappen trad van haar ouders, zal ze niet zomaar het beleid van haar voorganger Holder verderzetten. Dat is gebleken uit de ellenlange hoorzittingen die voorafgingen aan haar benoeming. President Obama had het bij haar aanstelling wellicht anders gehoopt.

Haar wacht de moeilijke taak om het vertrouwen te herstellen tussen een groot deel van de Amerikaanse bevolking en de politie. Sinds de dood van Michael Brown in Ferguson wordt Amerika om de haverklap geconfronteerd met overdreven politiegeweld, vaak met de dood tot gevolg. Eric Holder opende tientallen onderzoeken naar de wanpraktijken. Hij werd hiervoor bejubeld door activisten, maar politievakbonden oordeelden dat hij de agenten in de steek liet.

Loretta Lynch wil naar eigen zeggen de toon van het debat veranderen, zonder haar goede banden met de politiediensten op het spel te zetten. Een van haar eerste beleidsdaden wordt een rondreis langs politiedepartementen in het hele land om de brokken te lijmen en de gemoederen te bedaren in de zwarte gemeenschappen. Ze heeft ook al laten uitschijnen dat ze buurtwerkers en minderheidsgroepen meer wil betrekken in het politiewerk.

Wiet of niet

Het wordt ook uitkijken naar haar eerste beslissingen die de privacy van Amerikanen kunnen beïnvloeden. In juni vervalt een deel van de Patriot Act die de inlichtingendienst NSA toelaat om telefoongegevens op te slaan van (onschuldige) Amerikanen. Lynch wil dat NSA die macht blijft behouden, en dat ligt bijzonder gevoelig sinds de onthullingen door klokkenluider Edward Snowden.

Als gewezen procureur heeft Lynch ook een stevige reputatie opgebouwd in de strijd tegen mensenhandel. Ze zette acties op het getouw tegen moderne slavernij en illegale prostitutie. Toch verschilt ze met haar voorganger ook als het gaat over de aanpak van illegale drugs.

Terwijl Holder geneigd leek om cannabis op termijn van de lijst met zware drugs te schrappen, heeft zij al laten verstaan dat ze geen voorstander is van legalisatie. Daarmee botst ze ook met president Obama, die cannabis niet gevaarlijker vindt dan alcohol. In de VS zijn het de staten die cannabis kunnen legaliseren, federaal blijft het verboden. En dat wil Lynch ook zo houden.

Strijd tegen terreur

Het ziet er ook naar uit dat Lynch de komende maanden heel wat processen tegen vermeende Amerikaanse Syriëstrijders in goede banen zal moeten leiden. En daar lijkt ze uitermate geschikt voor. Als openbare aanklager in New York deed ze ervaring op tijdens verschillende rechtszaken na de aanslagen van 11 september 2001.

De politieke druk in de VS blijft groot om terreurverdachten te berechten in de militaire rechtbank op het eiland Guantánamo, waar de zwaarste verdachten worden vastgehouden. Maar de regering Obama wil af van deze aanpak en is meer voorstander van processen in federale rechtbanken. Verwacht wordt dat Lynch dit zal steunen.

Ze zal zich ook moeten buigen over de wettelijkheid van drone-aanvallen op terreurverdachten. Mensenrechtenorganisaties keuren deze aanvallen af. Verdachten moeten berecht worden en niet koelbloedig vermoord worden, menen ze. Gisteren nog raakte bekend dat er bij recente drone-aanvallen op Al Qaeda doelwitten in Afghanistan en Pakistan Amerikaanse verdachten werden uitgeschakeld, maar dat ook per ongeluk twee gijzelaars werden gedood.

De uitdagingen zijn dus groot voor Loretta Lynch. Maar veel tijd heeft ze niet. Er rest de regering Obama nog precies 18 maanden. Met een Congres dat door de Republikeinen wordt gecontroleerd, een president die vleugellam is gemaakt en een verhitte campagne voor de presidentsverkiezingen van 2016 die al is losgebarsten, telt elke seconde.

(Tom Van de Weghe is VRT-correspondent in Amerika -Twitter @tomvandeweghe )
 

Meest gelezen