Obama bij zijn niet onverdachte vrienden - Inge Vrancken

Daar stapte hij dan van het vliegtuig in de Saudische hoofdstad Riyad. Barack Obama ging op bezoek bij de nieuwe Saudische koning Salman na het overlijden – eind vorige week – van koning Abdullah. Saudi-Arabië blijft de belangrijkste Arabische bondgenoot van de Verenigde Staten, in tijden van schommelende olieprijzen en gewelddadige groeperingen als IS en Al Qaeda. Het is vervelend dat het land zich geen zier aantrekt van welke vorm van mensenrechten dan ook.
De bluts met de buil in internationale politieke hoofden?

Het Witte Huis beseft intussen dat het een gemiste kans was om geen bekend gezicht naar Parijs te sturen voor de mars ruim twee weken, toen anderhalf miljoen mensen op straat kwamen na de aanslag op Charlie Hebdo en op de joodse supermarkt. ‘Te laat verwittigd’, ‘te onveilig voor de president’, ‘te ….’ …. weinig nagedacht vooral, zo blijkt. Bij het overlijden van de Saudische koning werd wel (snel) gedacht. Eerst zou vicepresident Joe Biden de Amerikaanse condoleances gaan overbrengen in Riyad. Maar met Obama in India zouden dan én de president én de vicepresident buiten het Amerikaanse grondgebied zijn en dat vinden de veiligheidsdiensten maar niks. Dus moest Biden in de VS blijven en werd het bezoek aan de Taj Mahal van het Indiase programma geschrapt en werd beslist om de president persoonlijk naar Riyad te laten gaan.

Het is natuurlijk de staat van de mensenrechten – of het gebrek eraan – dat de kritiek op die westerse bezoeken aan Riyad doet losbarsten. Het was de voorbije dagen aanschuiven op het tarmac in Riyad. En terwijl de staatshoofden daar maandag in de file stonden, werd in de stad Jeddah een man onthoofd – veroordeeld tot de doodstraf - omdat hij verschillende meisjes verkracht zou hebben. De man heeft zijn onschuld altijd uitgeschreeuwd. Maar de nieuwe koning Salman wilde niet ‘tussenbeide komen’. Vrijdag zal de blogger Badawi vermoedelijk weer 50 stokslagen krijgen. De tweede keer, van in totaal 1000 stokslagen, nadat een arts gezegd heeft dat de blogger die beschuldigd wordt van het beledigen van de islam, ‘fit’ genoeg is om de tweede reeks van 50 stokslagen te krijgen. Ook de vrouwen in Saudi-Arabië moeten met de nieuwe koning geen beterschap verwachten voor hun persoonlijke vrijheid. Michelle Obama moest bij aankomst in Riyad maar afwachten welke man haar de hand wilde schudden en bij welke man het bij een beleefd knikje bleef. De first lady van The Land Of The Free.

Obama kent de kritiek maar al te goed en speelde er meteen op in. “Soms moeten we de noodzaak om hen aan te spreken over mensenrechten afwegen tegen dringende belangen in het kader van antiterrorisme of de stabiliteit van de regio”. Het is nodig om blijvende druk uit te voeren in verband met de mensenrechten, zegt de Amerikaanse president, ook “wanneer we zaken behandelen die gedaan moeten worden”. De prioriteiten zijn duidelijk. En die liggen niet bij de mensenrechten. De strijd tegen Al Qaeda en IS, het matigen van de olieprijzen en zoveel mogelijk stabiliteit behouden in de regio gaan blijkbaar niet samen met de eis om mensen te behandelen als mensen en mensenrechten te respecteren.

Het is vooral de strijd tegen IS die de 2 landen weer dichter bij elkaar bracht. De Saudi’s steunen de Internationale Coalitie tegen IS in Syrië en Irak. Saudi-Arabië heeft het 4de grootste defensiebudget ter wereld. Ze zijn veel meer uitgesproken tégen de Syrische president Bashar al-Assad en ze steunen de soennitische opstandelingen veel explicieter dan de Amerikanen doen. Al vormen een deel van die soennitische opstandelingen nu het al-Nusrafront oftwel Al Qaeda in Syrië, al is díé steun niet officieel.

Tegelijk zitten de Saudi’s ook aan hun eigen grenzen met een probleem. De onrust in buurland Jemen is weer fel opgeflakkerd en dat speelt dan weer Al Qaeda op het Arabische Schiereiland in de kaart: de groep opereert vanuit Jemen en eiste de aanslag op Charlie Hebdo in Parijs op. Het is het land van het wahabisme, die hardline stroming binnen de islam die moslims over de hele wereld beïnvloedt.

Tegelijk moeten de Amerikanen de Saudi’s geruststellen over de gesprekken die gevoerd worden met Iran – voor de Saudi’s een geopolitieke en religieuze tegenstander. De Saudi’s zijn erg sceptisch over de Amerikaanse inspanningen om een akkoord te bereiken met Iran over het omstreden kernprogramma.

En dan zijn er natuurlijk de olievoorraden. Saudi-Arabië heeft de grootste voorraden en is de grootste exporteur ter wereld. Daarmee kunnen zij druk uitoefenen op het wereldtoneel. De dalende olieprijzen hebben, dankzij de Saudi’s, Obama in de VS vooruit geholpen, maar ook in het buitenland. Want die verlaagde olieprijzen zetten ook Iran onder druk met z’n omstreden kernprogramma én zetten druk op de Russen in hun houding tegenover Oekraïne. Uiteindelijk bepalen de Saudi’s hoeveel u en ik aan de benzinepomp betalen, en in Washington, Parijs, Londen…

En dus is het weer business as usual in Washington en Riyad. De koning is dood. Leve de koning.
 

(Inge Vrancken is buitenlandverslaggever bij VRT Nieuws, gespecialiseerd in het Midden-Oosten.)