De wortels van de Franse terroristen - Rudi Vranckx
Geen toeval
Woensdag 7 januari. Chérif en Saïd Kouachi vermoorden 12 mensen bij hun aanslag op de redactie van Charlie Hebdo. De volgende dag doodt Amedy Coulibaly bij een schietpartij in het Parijse Montrouge een agente. Coulibaly kan vluchten en doodt alweer een dag later opnieuw, deze keer in een joodse supermarkt in Parijs. Tijdens zijn gijzelingsactie eist hij de vrijlating van de broers Kouachi, die zich op dat moment verschanst hebben, met een overweldigende politiemacht op hun hielen.
Toeval? Nee. De Kouachi’s en Coulibaly kenden elkaar uit de gevangenis.
Als kwikbolletjes
We reizen even terug naar Groot-Brittannië in de jaren negentig. Naar de Londense Finsbury Park Moskee, om precies te zijn. Hier hangt Djamel Beghal rond. Zijn naam dook de voorbije twintig jaar telkens weer op, met zijn verleden in o.a. de Algerijnse terreurgroep GIA en het door Bin Laden gefinancierde, maar later zelfs door hem te extreem bevonden Takfir-wal-Hijra. Hij zou ook de twintigste kaper van 9/11, Zacarias Moussaoui, en shoebomber Richard Reid geronseld hebben. In 2001 werd hij veroordeeld voor het beramen van een aanslag op de Amerikaanse ambassade in Parijs.
En het is daar, in de gevangenis, dat routinier Beghal en Chérif Kouachi elkaar tegen het lijf lopen. Chérif Kouachi is op dat moment zelf al geradicaliseerd: hij wordt in 2008 veroordeeld omdat hij o.a. strijders naar Irak hielp te reizen. Zelf wordt hij op weg naar Irak opgepakt, aan de grens in Syrië. Amedy Coulibaly radicaliseerde dan weer in de gevangenis onder invloed van Beghal – hij was er beland als een veredeld straatboefje, door een veroordeling voor o.a. overvallen.
Toen ze vrijkwamen, hebben ze hun radicale ideeën met zich meegenomen. Als kwikbolletjes van een vallende thermometer hebben ze zich verspreid.
De man met de haak
En wat met de datum van deze terreurgolf? Tijd voor een nieuw gezicht, dat van Abu Hamza, de man met de haak. Hij was het grote voorbeeld van Djamel Beghal. Net vandaag zou hij zijn straf kennen, nadat hij in mei veroordeeld werd voor het faciliteren van terreur. Opnieuw: toeval?
Meer dan tien jaar: zo oud zijn de stukken die we voor dit artikel uit ons archief visten. En zo diep gaan de wortels van de aanslagen van deze week in Frankrijk dus terug: naar de GIA, naar de uitlopers van 9/11, naar de Irak-oorlog en Al Qaida.
In de schaduw
Over naar Frankrijk, met zijn lange traditie van antisemitische aanslagen. Denk aan Mohamed Merah, die in 2012 zeven mensen doodde voor hij zelf om het leven kwam. Of langer geleden nog, in 1982, toen een aanslag in de Rue des Rosiers zes mensen het leven kostte.
Datzelfde Frankrijk is de thuis van 5 miljoen moslims, waarvan velen in de verpauperde Parijse banlieueus opgroeien in sociale achterstand – een achterstand die ze zelden nog goed kunnen maken. Onder andere daar is de bekering naar het radicale salafisme al tientallen jaren aan de gang. In de schaduw.
(Rudi Vranckx is reportagemaker en oorlogsverslaggever. Deze analyse verschijnt ook op check-point.be.)