Overgewicht doet lijden - Katty Allaert

Succesvolle en hippe afslankmethodes komen en gaan, maar ons nette gezamenlijk gewicht blijft de hoogte ingaan. Gezond eten en veel bewegen is de remedie. En in essentie weet elk van ons wel wat gezond eten is : veel groenten en fruit, geen slechte vetten, snelle suikers vermijden, zuinig zijn met alcohol en frisdrank. Het blijft voor velen een aandachtspunt, maar ook niet meer dan dat.

Niet zo voor obese mensen, die een BMI hebben van meer dan 30. Mannen en vrouwen die 100 kilo wegen, 120 of 140 en daarmee letterlijk hun gezondheid in de weegschaal leggen. Wie een BMI ( index voor gezond gewicht) heeft van meer dan 40 is bovendien morbide obees en loopt een risico op een vroegtijdige dood. In de Verenigde Staten zou intussen één op de drie zwaarlijvig zijn. Hier worden ze nog bekeken als ze voorbijwandelen of waggelen.

Weinig discipline, geen wilskracht, zwak… Het zijn stempels die dikke mensen vaak krijgen. Want met een beetje karakter moeten ze er toch in slagen om een gezond gewicht te behouden? Ik beken, zo dacht ik er min of meer over. Tot ik enkele zwaarlijvige mensen ontmoette en de moeite nam om naar hen te luisteren.

Ze waren al dik in hun kindertijd, omdat ze graag en veel eten, net als mama en papa. Dikke kinderen worden gepest, uitgelachen op school, uitgesloten. Eerst als kind, daarna als puber. Ze starten met een slecht zelfbeeld en vinden bijna vanzelf troost in eten : wafels, chocoladesaus, pudding, slagroom. U kent het clichébeeld van de dikkerdjes aan het wafelkraam.

Als ze nauwelijks 20 zijn gaat de weegschaal vanzelf over de 100, en dan volgt onvermijdelijk het eerste dieet. Maanden van ijzeren discipline : rauwkost, gekookte vis, groentesoep en voeding afwegen. De discipline wordt beloond met een nieuw gewicht ; 20 of 30 kilo minder. Bravo, wat zie je er goed uit… Voor de nieuwe ik worden kleren gekocht in een maatje kleiner. Maar ook in nieuwe kleren heeft een mens al eens zin in lekkere dingen.

En het zit al eens tegen in het leven of het gaat net heel goed. De zakken chips komen weer op tafel, de frietjes, de cola, de wafel met slagroom. Eten wordt troost, beloning, feest, vriend en vijand…En stilaan komt de grootste maat weer uit de kast, tot die weer knelt en er nieuwe kleren nodig zijn. Geen XL meer, maar XXL of XXXL. Tot ze de moed bijeenharken om opnieuw op dieet te gaan, nog harder werken om nog meer kilo’s te verliezen. En uiteindelijk 130 wegen als ze 40 jaar oud zijn.

Voor mij zitten vier mannen die jaren achter de rug hebben van streng diëten om daarna nog meer bij te komen. Elk verhaal is anders : slecht eten op internaat, pesterijen, teveel zitten als vrachtwagenchauffeur, teveel zoet binnen handbereik als bakker, veel stress en onregelmatig eten, weinig tijd om te koken, hormonale afwijking.

Fijne, warme mensen met veel humor die veel kunnen relativeren. Door hun overgewicht zakken ze door hun rug, ze hebben slechte knieën, slaapapneu, een veel te hoge bloeddruk. Maar vreemd genoeg lijken ze daar wel mee te kunnen leven. Erger is het psychisch lijden onder de terreur van hun gewicht en de levenslange strijd daartegen, een strijd die ze telkens verliezen. “Ik voel me slecht in mijn vel als ik weer bijkom”, is een zin die een rode draad wordt door de gesprekken. “Het zit tussen mijn oren” zegt één van hen als hij probeert uit te leggen hoe moeilijk zijn relatie met eten is. Het voelt voor hem als een verslaving.

Maar ze lijden allemaal onder de minachting van anderen. Een jurist die 140 kilo weegt vertelde ons hoe zijn overgewicht allesbepalend is voor de eerste indruk die hij maakt. En hoe makkelijk obese mensen de stempel “dom” krijgen vanwege dat gewicht. Wie dik is kan alleen maar dom zijn, toch? Het is een barrière waar hij over moet, bij elke nieuwe kennismaking.

Het is een levenslange strijd, de strijd tegen de kilo’s. Het is dus ook logisch dat obesitas als een chronische aandoening wordt beschouwd. Door naar patiënten met obesitas te luisteren begrijp ik waarom sommigen aan het einde van de rit kiezen voor een operatie die hun maag verkleint. Want daarmee stopt de strijd tegen de kilo’s, hun strijd. Eten kàn na zo’n operatie niet meer, tenzij in kinderporties.

Mensen met obesitas worstelen met die vele extra kilo’s, veel meer dan we kunnen vermoeden. Het probleem is ook zoveel complexer dan gezond eten en wilskracht laten vermoeden. Obese mensen zijn geen slappelingen, zoveel is mij nu wel duidelijk.