Weg "in" België - Phara De Aguirre

Maar moesten we ook geen aflevering maken over die andere groep mensen die nog veel groter is, de mensen die niet wachten tot de politie hen oppakt, de mensen die onderduiken, de mensen die klandestien het land binnenkomen en nooit asiel aanvragen, de mensen die na het verstrijken van hun toeristenvisum of hun studies toch in het land blijven, kortom, de mensen zonder wettig verblijf ?

Ook Tuya had erover nagedacht. Zij was samen met haar broer als niet-begeleide minderjarige vanuit Mongolië naar België gekomen, maar toen ze 18 werd, moest ze België verlaten. Tuya vertelde ons in de ger waar ze nu woont dat ze overwogen had om onder te duiken. Maar haar voogd had haar gewaarschuwd : ‘Leven in de illegaliteit is leven als een straathond.’ Dus was ze toch maar vertrokken en had haar broer meegenomen.

Anderen maken een andere keuze. Mensen die al jaren in die wereld vertoeven, schatten het aantal mensen zonder wettig verblijf in ons land op zo’n 100.000, 1 procent van de bevolking. Ze leven overal, van Oostende tot Aarlen, maar vooral in de grote steden natuurlijk, want daar zijn landgenoten of lotgenoten die onderdak kunnen bieden en daar is meer kans op clandestien werk, hun enige bron van inkomsten.

100.000 mensen, dat is een stad zo groot als Leuven. Een stad vol verborgen levens. Mannen, vrouwen, gezinnen met kinderen, de ene leeft al tien jaar in het land, de ander is pas gearriveerd. De meesten van hen proberen niet op te vallen en onder de radar te blijven. Anderen willen wel zichtbaar zijn. Zo ook de bezetters van een leegstaand rusthuis in Brussel. In juni namen ze hun intrek in het pand, na enkele weken waren ze met 200. Lampedusa in Brussel.

Eén van de initiatiefnemers van deze nieuwe bezetting is Mohammed, geboren in Marokko, 32 jaar oud, tien jaar in België. Bij de regularisatiecampagne in 2009 heeft hij een aanvraag ingediend, maar die is afgewezen. Mohammed is gebleven. Er was altijd werk te vinden, ook op plaatsen waarvan we denken dat alles er officieel gebeurt, de metro bijvoorbeeld. Een kennis van hem heeft het dak van de koning hersteld. 20 tot 30 euro per dag krijg je als werkkracht zonder wettig verblijf, 50 euro als je een goeie baas vindt.

Mohammed heeft genoeg van dat leven in de schaduw, van de angst om gecontroleerd te worden als je de metro neemt, van het risico dat werkgevers je niet betalen want je kan toch niet naar de politie, van het liegen tegen zijn moeder als ze vraagt hoe het met hem gaat. Mohammed weet dat hij geen asielzoeker is, hij is een migrant, maar is de mens dat niet al eeuwenlang, vraagt hij ons.

Wat doen we met die 100.000 mensen zonder wettig verblijf ? Doen we alsof ze er niet zijn, wachten we tot de politie hen oppakt en terugstuurt of hopen we dat ze de moed zullen verliezen en zelf zullen vertrekken ? Wat doen we met die stad van verborgen levens ?

In "Terzake" hoor ik parlementslid Sarah Smeyers van NVA zeggen dat Theo Francken en zij altijd hebben aangedrongen op een positief migratieverhaal. En ze voegt eraan toe : ‘We verwelkomen wie iets wil betekenen in onze maatschappij, wie zich wil inzetten, wie zich wil integreren, maar we gaan verscherpt inzetten op de terugkeer van criminelen die nu in de gevangenis zitten.’

De mensen die we opgezocht hebben voor ‘Weg van België’ zaten niet in de gevangenis. Het waren mensen die wilden integreren, kinderen die soms zes jaar school gelopen hebben, jongeren die aan het studeren waren, een jonge man die werk had. De mensen die we opgezocht hebben voor Panorama zijn mensen die klandestien gewerkt hebben of nog steeds werken, die Frans of Nederlands geleerd hebben, die aan de universiteit studeerden of naar school gaan, die vrijwilligerswerk deden in een kringloopwinkel en daar moesten mee stoppen omdat hun documenten ingetrokken zijn.

Iedereen regulariseren is niet dé oplossing, zegt Didier Vanderslycke die al 30 jaar met mensen zonder wettig verblijf werkt. Maar naast een goed asielbeleid hebben we ook een goed migratiebeleid nodig, voegt hij eraan toe. ‘Migratie is de buitenlandse agenda die op uw binnenlandse telloor terecht komt.’ Asiel én migratie, was dat niet de bevoegdheid van Theo Francken?

(Phara De Aguirre is VRT-journalist en presentator van Panorama)