Weg van België ... terug naar Kosovo - Phara de Aguirre
Slovenië onafhankelijk, oorlog in Kroatië, Bosnië-Herzegovina in vuur en vlam, en toen moest Kosovo nog komen, die provincie van Servië waar Albanezen de meerderheid van de bevolking vormen. "Dat gebied laten we niet los", dacht Milosevic en hij zaaide terreur. Het Kosovaarse bevrijdingsleger UCK sloeg terug. Eén minuut kreeg je om de laatste nieuwe wapenfeiten in een journaalstuk te verslaan.
15 jaar later reis ik met een cameraploeg naar Kosovo. Ons vliegtuig is het enige toestel op de tarmac. Dit is duidelijk geen plek waar veel volk naartoe wil. In de rij aan de paspoortcontrole schuiven vooral mannen aan. Ze zien er donker en grauw uit. Ik vraag de man voor mij waar hij vandaan komt. Hij werkt in Zwitserland en komt familie bezoeken. De man voor hem en voor hem en voor hem ook. In de hal van de luchthaven zien we Duitse militairen wachten op collega’s die aankomen, Nederlandse politiemensen die collega’s komen uitzwaaien. Tot 2016 waakt de internationale gemeenschap over Kosovo.
Ook Skhelzen, de vader van het gezin dat we willen bezoeken, nam de wapens op om zijn dorp te verdedigen. Hij kreeg een kogel in de schouder en werd oorlogsinvalide. 40 euro per maand kreeg hij na de oorlog als uitkering. Werk was er nauwelijks. In 2007, zeven jaar na de oorlog en een jaar voor Kosovo een onafhankelijke staat werd, nam hij met vrouw en twee kinderen de auto en reed naar België. Daar woonde familie.
Kosovo staat in ons land al jaren in de top tien van asielzoekers, tijdens de oorlogsjaren zelfs op 1. Maar na de tijd van komen is de tijd van gaan begonnen. De Europese landen willen dat Kosovo zijn zonen en dochters terugneemt. Kosovo tekent de terugkeerakkoorden, want het land wil o zo graag bij de Europese Unie horen. Een hoge ambtenaar in Pristina toont me de cijfers. België heeft tussen 2010 en 2012 zo’n 1.000 Kosovaren teruggestuurd, vrijwillig of gewongen. In 2013 waren dat er 470. Samen met Duitsland en Zweden is België de meest ijverige leerling van de Europese klas als het over het terugsturen van Kosovaren gaat.
470 Kosovaren moesten dus vorig jaar België verlaten. 255 deden dat niet uit vrije wil. Ook de Berisha’s zijn gedwongen teruggestuurd. Al aan de voordeur voel ik het verdriet om België. Broken dreams. Een week lang volgen we hun doen en laten. Bij de ouders is dat vooral laten. Er hangt een gespannen, bedrukte sfeer in de flat. In de badkamer zie ik een strip antidepressiva liggen.
Voor de kinderen moet het bijzonder lastig zijn, besef ik na die week. Ook zij hebben verdriet, ook zij moeten wennen aan dat nieuwe land, aan die nieuwe school, maar de ouders die hen daarbij moeten helpen, zitten in zak en as. Wat een druk op kinderschouders.
Na ons bezoek aan Kosovo rijd ik naar de straat in Leuven waar ze gewoond hebben. De kinderen hebben een tekening gemaakt van hun appartement. Alles klopt. Ik ga even de hal binnen en zie hun naam nog op de bel staan. Die mocht blijven, tot er nieuwe huurders zijn.
(De auteur is VRT-journalist en maker van de driedelige reeks "Weg van België". Met het programma wil Phara de Aguirre uitgewezen asielzoekers een menselijk gezicht geven. Vanavond deel 1 om 21.35 uur op Canvas.)