Beschutte werkplaatsen in normaal bedrijf - Guy Janssens

Mensen die werkzaam zijn in een beschutte werkplaats voeren eenvoudige klussen uit in opdracht van grotere ondernemingen en opereren dus in een concurrentiële omgeving. In totaal zijn er in Vlaanderen 67 beschutte werkplaatsen, waar in totaal 16.600 mensen met een beperking werken. Als we er de omkadering bij tellen, dan komen we uit op een 20.000 werknemers die in de sector werken. ‘Het is precies die begeleiding die ons uniek maakt’ zegt Francis Devisch van de VLAB, de Vlaamse federatie van beschutte werkplaatsen. ‘Die begeleiding zoekt naar aangepaste taken die de werknemers in de beschutte werkplaatsen aankunnen, de taken die binnenkomen moeten vervolgens op maat worden gesneden van de werknemers en ten slotte moet de begeleiding ook paraat zijn bij de begeleiding van de werknemers bij de uitoefening van die taken.’

De afgelopen decennia is de sector fors gegroeid, maar de rek is eruit. Dat heeft verschillende oorzaken. De beschutte werkplaatsen krijgen subsidies van de Vlaamse overheid, waardoor ze hun producten en diensten tegen concurrentiële prijzen kunnen aanbieden op de markt. Zonder die subsidie is concurrentie onmogelijk. De Vlaamse overheid, net zoals alle overheden waar ook ter wereld, moet besparen, waardoor het moeilijk wordt om het aantal werkplaatsen uit te breiden. Bovendien wordt het alsmaar moeilijker om taken te vinden die gepast zijn voor de sociale werkplaatsen. Een paar cijfers om dit te illustreren: de Vlaamse beschutte werkplaatsen draaien een omzet van 320 miljoen euro per jaar. Daarbovenop komt een subsidie van 290 miljoen euro van de Vlaamse regering. De subsidie gaat rechtstreeks naar de bedrijven, niet naar de werknemers zelf. ‘Die subsidie dient om het rendementsverlies op te vangen, omdat onze werknemers economisch nu eenmaal minder presteren dan een valide werknemer en ten tweede voor de begeleiding’, zegt Francis Devisch.

In dit verband ging de schoonmaaksector niet zo lang geleden aan de alarmbel hangen om concurrentievervalsing aan te klagen. Sommige beschutte werkplaatsen zijn ook actief in de schoonmaakbusiness. De commerciële sector kan dat maar matig appreciëren. ‘Ook wij stellen laaggeschoolden te werk, maar dan zonder subsidie en dat is niet eerlijk’, vinden ze. Om dat bezwaar op te vangen zouden er ook subsidies kunnen gaan naar werknemers met een beperking in gewone privébedrijven, zegt Francis Devisch. Want ook de beschutte werkplaatsen verliezen al eens een opdracht aan een privébedrijf. En op het eind van het jaar mag een beschutte werkplaats, die een vzw is, niet in de rode cijfers duiken.

De kledingketen JBC maakt al 25 jaar gebruik van de arbeid van beschutte werkplaatsen. ‘Over die periode is dat fors aangegroeid’, zegt Fred Tielens, logistiek manager van JBC. ‘ Wij stellen tussen de honderden en de tweehonderd mensen met een beperking te werk. Dat aantal kan variëren. Meestal worden de taken uitgevoerd in de beschutte werkplaatsen zelf, maar een aantal van die werknemers werken ook ‘in enclave’ zoals dat heet, dat wil zeggen bij ons op de werkvloer zelf’.

Eén van de taken die voor JBC worden uitgevoerd, is het beveiligen van kleding. Concreet: aan elk kledingstuk wordt een plaatje gehecht dat een signaal afgeeft als een onverlaat er zonder betalen mee aan de haal wil gaan. ‘Een heel monotoon werk, dat bovendien dreigt te verdwijnen omdat er nieuwe technologieën opduiken’, zegt Fred Tielen.

JBC is dit jaar door de VLAB uitverkoren als ambassadeur van de Vlaamse beschutte werkplaatsen. ‘Dat betekent concreet dat we het werken met mensen met een beperking zullen promoten bij andere bedrijven. Bij hen bestaat vaak de angst dat het werk dat door die mensen wordt verricht minderwaardig zou zijn. Wij wijzen ze erop dat dat helemaal niet zo is, dat hun werk kwalitatief hoogwaardig is.'

Het maatwerkdecreet van de Vlaamse regering is onafgewerkt gebleven tijdens de vorige regeerperiode. ‘Een kans voor de huidige regering om werk te maken van werk, ook voor mensen met een handicap’, zegt Francis Devisch. ‘Als de werkzaamheidsgraad moet worden opgekrikt tot 75 %, dan kan dat niet zonder ook deze mensen een plek te geven op de arbeidsmarkt.’

(Guy Janssens is presentator van De Vrije Markt.)