Een komeet met hoop op water - Koen Wauters
Wie opgelet heeft in de middelbare school kent waarschijnlijk nog de steen van Rosetta, nu te bewonderen in het British Museum. De steen is in 1799 gevonden in Egypte, en was dé sleutel bij het ontcijferen van het hiëroglyfenschrift, omdat dezelfde tekst er drietalig opstaat: hiëroglyfen, demotisch en Grieks.
Het is geen toeval dat de ruimtesonde die nu de komeet “67P/Churyumov-Gerasimenko” bereikt, genoemd is naar de steen van Rosetta. De Rosetta-steen betekende een doorbraak in het onderzoek naar het oude Egypte. De sonde Rosetta kan ons iets leren over het ontstaan van de aarde, en het leven op onze planeet.
Kometen zijn relatief kleine hemellichamen die vooral bestaan uit ijs, gas en stof. Een soort vuile sneeuwballen. Ze draaien in een elliptische baan rond een ster. Bij de komeet “67P/Churyumov-Gerasimenko” is dat de zon. De omlooptijd kan een paar jaar zijn, of duizenden jaren.
“67P/Churyumov-Gerasimenko” passeert om de zes jaar. Voor de petite histoire: de komeet is genoemd naar zijn twee Russische ontdekkers Churyumov en Gerasimenko. Ze is om geheel praktische redenen als doel uitgekozen voor Rosetta: niet te ver vliegen (een tiental jaar) en zijn baan is bereikbaar voor een sonde die vanop aarde vertrekt.
Ons water?
Kometen zijn oud, 4600 miljoen jaar. Restanten van de tijd van de vorming van ons zonnestelsel, die sindsdien weinig van samenstelling gewijzigd zijn. En dat maakt ze interessant. Want bijvoorbeeld onze aarde is sinds haar ontstaan grondig veranderd, onder meer onder invloed van de zon.
Bovendien vermoeden veel wetenschappers dat het water op aarde afkomstig is van kometen. Water is leven, en het leven op aarde is ontstaan na een hevig bombardement van kometen en planetoïden. Dat wordt een van de belangrijkste doelen van Rosetta. De sonde moet de samenstelling van het water op de komeet onderzoeken.
Rosetta gaat een jaar lang meevliegen met de komeet, vanop minder dan 100 kilometer. Dat is in heelaltermen vlakbij. Met verschillende meetinstrumenten vanop de sonde wordt de komeet geanalyseerd. Daaruit hebben we bijvoorbeeld al kunnen afleiden dat er vanop de komeet elke seconde ongeveer een glas water verdampt.
Maar het belangrijkste onderzoek gebeurt midden november. Dan vertrekt er vanuit Rosetta een landingstoestel naar de komeet zelf. Dat moet zichzelf vastmaken aan het oppervlak, en dan gaten boren in de oppervlakte van de komeet. De stalen die zo genomen worden, worden aan boord geanalyseerd, en de resultaten worden doorgestuurd naar de aarde. Dat moet meer duidelijkheid geven over de samenstelling van het water rond de komeet.
Als dat water dan erg lijkt op het water op aarde, staaft dat uiteraard de theorie dat het water bij ons van kometen komt. Voor mensen die onderzoek doen naar het ontstaan van het heelal, is dat even belangrijk als de ontcijfering van hiëroglyfen.
(Koen Wauters is VRT journalist en gespecialiseerd in wetenschap en gezondheid.)