Rekening 14: uw rekenmachine - Tim Pauwels

Eind deze week krijgt u de resultaten van Rekening14 te lezen op de website. Dat is een initiatief van de Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen van de KU Leuven, De Tijd, De Standaard en de VRT. Dat de universiteit en (soms concurrerende) media op deze manier de handen in elkaar slaan, blijft volstrekt nieuw.

Nee, we hebben niet alles kunnen narekenen, maar van een aantal voorstellen zoals de personenbelasting en de kinderbijslag zullen we goed kunnen vertellen wat ze gaan kosten én we zullen u kunnen zeggen welke inkomensgroepen en gezinstypes er meer of minder zullen profiteren van welk voorstel.

En natuurlijk geven we ook een verantwoorde raming van het totale plaatje van een partijprogramma. Dat de partijen zelf berekenen is natuurlijk goed, maar als burger - en als journalist - weet je nooit zeker of het ene miljard nu hetzelfde is als dat andere miljard bij een ander partij. Op elke oefening kan kritiek komen, maar Rekening 14 verhoogt toch voor een flink stuk de mate waarin je partijprogramma’s naast elkaar kan leggen.

Is het de ultieme rekenoefening ? Nee. Ik heb het ook maar geleerd door hiermee bezig te zijn: voor heel wat beleidsdomeinen bestaan er eenvoudigweg nog geen computersimulatiemodellen in Vlaanderen. De meest grootschalige modellen zitten bij het planbureau en de nationale bank, maar die instanties willen en kunnen niet meewerken zolang dat niet tot hun officiële opdracht behoort. Daardoor kunnen we bijvoorbeeld niet zeggen of een pakket maatregelen echt de economie stimuleert, of omgekeerd, in welke mate besparingen de economie eventueel zouden schaden. Maar er zijn ook heel interessante dingen die we wél kunnen.

Overigens, voor begrotingswerk bestaat er nu eenmaal geen ultieme oefening. Het gaat nu eenmaal altijd over een schatting voor de toekomst. Het komt altijd neer op iets tellen wat er nog niet is. Maar binnen de mogelijkheden die er zijn, is dit zowat de degelijkste oefening die je kunt maken. Er is hard aan gewerkt in Leuven, professor Decoster en zijn team verdienen er alle lof voor. En ook de studiediensten van de partijen hebben er veel zweet aan vergoten. Ook zij mogen daar bij deze uitdrukkelijk voor bedankt worden.

Natuurlijk valt niet alles te berekenen. Je kan ook voor een partij stemmen omdat ze een geweldige visie heeft op onderwijs of cultuur en dat is volkomen legitiem. Maar een kostenplaatje blijft een legitieme vraag. En zoals gezegd, de mentaliteit is veranderd. Nog nooit hebben partijen zo hun best gedaan om berekende of verantwoord geschatte partijprogramma’s voor te stellen. Ik zou durven beweren dat dat mee onder druk is van dit initiatief. En dat is alvast al een eerste, toch niet geringe verdienste ervan.

U mag de druk die van deze oefening is uitgegaan niet onderschatten. Intussen is in de Kamercommissie een voorstel goedgekeurd om voor de volgende verkiezingen de programma’s nog beter te laten narekenen door het planbureau. Het planbureau heeft nu al contact opgenomen met onze Leuvense professoren om te vragen hoe zij het hebben aangepakt. Als je als journalist dát mee tot stand hebt kunnen brengen, dan ga je nooit slecht slapen.

Op de VRT hebben we gekozen voor een inhoudelijke aanpak. Rekening 14 is daar een voorbeeld van, net als andere initiatieven zoals de foto van Vlaanderen, de stemtest en de fact checker.

Maar hét sluitstuk dat bent u, beste burger. We doen het voor u. Opdat u een zo geïnformeerd mogelijke keuze zou maken. Geef Rekening 14 nu vrijdag al uw aandacht. Bekijk het, beluister het, lees het. Rekening 14 heeft bescheiden maar hard werk geleverd om uw rekenmachine te zijn voor verkiezingen.

(Tim Pauwels is VRT-journalist en coördinator van de verkiezingsprogrammatie.)