Cambodja haalt zijn slag thuis - Betty Van Rompaey

Robert D. Kaplan zei het al in zijn boek "De Wraak van de Geografie": volg de natuurlijke lijnen van het landschap als je landsgrenzen trekt, anders komen er geheid problemen van.

Een schoolvoorbeeld daarvan is Preah Vihear, een tempel op een heuvel in het noorden van Cambodja. Of in het oosten van Thailand, zouden de Thai boos reageren. Ze kibbelen al honderd jaar over wie nu de tempel tot zijn erfgoed mag rekenen. Een kwestie van nationaal én financieel belang, want wie de tempel krijgt, mag ook de toeristen verwelkomen. En die toeristen komen sowieso, want sinds enkele jaren is de tempel door Unesco tot Werelderfgoed gebombardeerd.

Op dit moment ligt de tempel op Cambodjaans grondgebied en de toegangsweg op Thais grondgebied. Als je de architectuur van de tempel bekijkt, lijken alvast de Cambodjanen stevig in hun schoenen te staan. Duizend jaar geleden gebouwd, ten tijde van het rijk van de Khmer, de illustere voorouders van de Cambodjanen, en volledig in de Khmer-stijl die ook bij Angkor Wat en honderden andere tempels te bewonderen valt bij Siem Reap in, jawel, Cambodja.

Maar honderd jaar geleden was het grote Khmer-rijk nog maar een verre herinnering en hadden de Thai het tot een belangrijke regionale macht geschopt. Thailand is bijvoorbeeld het enige land in Zuid-Oost-Azië dat nooit gekolonialiseerd is. Cambodja wel, door Frankrijk, en het was een Franse commissie die in 1907 een kaart tekende waarop de grens tussen Cambodja en Thailand via de natuurlijke waterlijn liep. Alleen werd net bij de betwiste tempel van die lijn afgeweken. Volgens de waterlijn behoorde Preah Vihear tot Thailand, maar de Fransen legden hem in Cambodja. Tot groot ongenoegen van de Thai, toen al.

Wat volgde, was een schouwspel van heen-en-weer geruzie dat tientallen jaren duurde. Pas in 1962, de Fransen waren toen al een tijdje weg uit Cambodja, trokken de kemphanen naar het Internationaal Gerechtshof in Den Haag. Dat gaf Cambodja gelijk, maar de Thai waren slechte verliezers. Het Hof heeft nooit definitieve grenzen getrokken, luidde het, en het wapengekletter rond de tempel ging gewoon door.

Geregeld vielen daar doden bij, onder soldaten maar ook bij gewone burgers in naburige dorpen. En sinds de tempel tot het Werelderfgoed van Unesco behoort, zijn de belangen alleen maar groter geworden, en het wapengekletter dus ook. In 2011 vielen er bij een zoveelste treffen bijna 20 doden. De Verenigde Naties creëerden prompt een gedemilitariseerde zone rond de tempel, in afwachting van een definitieve oplossing.

Maandagheeft het Internationaal Gerechtshof in Den Haag zich andermaal over de zaak gebogen, en opnieuw wijzen de rechters de tempel toe aan Cambodja en -belangrijk - ook het gebied rond de tempel. Thailand moet met andere woorden al zijn militairen die vlakbij de tempel gelegerd waren, terugtrekken.

De eerste reacties zijn voorzichtig. De Cambodjanen kunnen zich wel vinden in de beslissing maar reageren toch behoedzaam. De Thai zien ook goede kanten aan het verdict, maar kunnen niet nalaten om op te merken dat de Cambodjanen niet alles gekregen hebben wat ze willen. De dorpelingen die vlakbij Preah Vihear wonen, hopen dat de nieuwe beslissing een tijdperk van geweld zal afsluiten.