Een blanco cheque voor Brussel? - Bart Verhulst

Het Hoofdstedelijk Gewest krijgt meer geld: tot 461 miljoen euro per jaar in 2015. Critici vinden dat niet nodig: Brussel kan z’n eigen boontjes doppen, als het maar wil. Vooral Brusselse politici zelf vinden dat Brussel te weinig geld heeft.

De bevolking blijft groeien en de hoofdstad draagt extra lasten, zonder te kunnen genieten van de lusten (betogingen, pendelaars, internationale ambtenaren die geen belastingen betalen, overheidsgebouwen die geen onroerende voorheffing opleveren). Allemaal waar, zeggen critici. Maar Brussel kreeg daar nu al extra geld voor. Ze gebruiken het alleen niet goed.

Voor dat extra geld wilden de Vlaamse partijen een beter en efficiënter bestuur. Een grote interne staatshervorming is het niet . Wel verdwijnen enkele absurditeiten uit het dagelijks leven.

- Parkeren gaat naar het Gewest. Nu staan in één straat op een gemeentegrens soms twee verschillende parkeermeters
- Gemeentewerkers houden voortaan de straten proper. Tot nu toe veegden Gewest en gemeenten hun eigen straten
- Wie naar het dichtstbijzijnde containerpark wil, kan dat, ook al woon je in een andere gemeente.

De belangrijkste verandering draait om de veiligheid. Dat beleid is veel te versnipperd. De Vlaamse partijen wilden een ééngemaakte politiezone. Maar die komt er niet. De zes politiezones blijven bestaan. Kleinere zones staan dichter bij de burger, vinden de Franstaligen. De Brusselse minister-president wordt wel coördinator. Hij zal één veiligheidsplan maken (nu zijn er zes).

Het Gewest krijgt ook meer te zeggen over bouwvergunningen (winkelcentra, sportinfrastructuur). Het aantal sociale huisvestingsmaatschappijen wordt gehalveerd (nu zijn er ruim 30). En er komt één mobiliteitsplan voor het hele gewest waar de 19 gemeenten zich aan moeten houden. Tot nu konden ze dat plan negeren.

Wat staat hier niet in? De taalproblematiek in Brussel. De hoofdstad is officieel tweetalig, maar in de praktijk heeft het Nederlands het erg moeilijk, ook in de officiële communicatie, bijvoorbeeld in de ziekenhuizen. Anderzijds vinden gemeenten vaak geen personeel omdat het tweetalig moet zijn.

Ook de vereenvoudiging van de Brusselse instellingen ontbreekt. Brussel telt 19 gemeenten, 10 intercommunales, een eigen regering, parlement, ruim 20 gewest- en gemeenschapsinstellingen. 950 politici. Dit alles blijft.

Wordt Brussel nu een “volwaardig gewest” zoals de Franstaligen vroegen? Dit is eigenlijk een valse discussie. Brussel ís dat al, op enkele technische zaken na. De echte vraag is: mag Brussel als gewest ook gemeenschapsbevoegdheden uitoefenen? Mag het z’n eigen onderwijs organiseren?

Voor de Vlaamse partijen kan dat niet. Het Belgisch evenwicht is voor hen: twee gemeenschappen, komen samen in Brussel. Als Brussel een derde gewest/gemeenschap wordt, is de redenering, zal dat snel een exclusief Franstalig gewest/gemeenschap zijn en wordt België een federatie van 1 tegen 2 (Wallonië en Brussel). En dat is gevaarlijk voor de stabiliteit.

In de staatshervorming wordt het Brusselse Gewest versterkt op vlak van mobiliteit, veiligheid, … Maar kinderbijslag bijvoorbeeld, wat hoort bij de gemeenschappen, gaat in Brussel naar de gemeenschappelijke gemeenschapscommissie. Volgens critici is dit ook een versterking van het gewest, omdat de gemeenschappelijke gemeenschapscommissie bestaat uit alle Brusselse parlementsleden en alle Brusselse ministers. Het is dus zo goed als gelijk aan het gewest.

De interne staatshervorming in Brussel is en blijft een mager beestje. Maar blijkbaar moet je de Brusselse politiek van binnenuit kennen om te begrijpen dat wat nu bereikt is al heel wat is. Het is al een begin. Achter de interne discussie schuilt ook een strijd om macht. In de Brusselse gemeenten zwaaien de Franstaligen de plak.

Op het niveau van het gewest hebben de Vlamingen een gegarandeerde voet tussen de deur, met zeker zeventien parlementsleden en twee ministers. Bevoegdheden van de gemeenten naar het gewest brengen, betekent dus onrechtstreeks ook meer Vlaamse inmenging. En dat ligt blijkbaar moeilijk in de zogenaamde baronieën.

(De auteur is politiek verslaggever bij VRT Nieuws. Hij schreef ook "Di Rupo I, een nieuw België?"