De "lachende salamander" dreigt te verdwijnen
Uit een nieuwe telling blijkt dat er nog hoogstens 1.200 axolotls overblijven in de meren en kanalen van Xochimilco in centraal Mexico. De axolotl is een salamander die de unieke eigenschap heeft dat hij zijn hele leven doorbrengt als larve.
Die unieke eigenschap en het feit dat een axolotl in staat is om verloren ledematen opnieuw te laten aangroeien, maken dat het dier bestudeerd wordt in veel laboratoria. Zijn vreemde uiterlijk, met de kleurrijke uitwendige kieuwen en de dwaze grijns die ze lijken te hebben, maakt er ook een populair huisdier van.
Maar in het wild ziet het er dus niet goed uit voor de salamander die nooit volwassen wordt. De axolotls worden bedreigd door de vernietiging van hun leefgebied, dat nu is ingekrompen tot zes gebieden in Xochimilco in Mexico.
Ook de verslechtering van de waterkwaliteit bedreigt de dieren, het is ongetwijfeld niet toevallig dat hun zes overgebleven leefgebieden rond bronnen liggen die voor vers, zuiver water zorgen. Maar de ergste bedreiging is waarschijnlijk het introduceren van niet-inheemse vissoorten zoals karpers en de vraatzuchtige Tilapia of nijlbaars die de eieren en de jonge dieren verslinden en concurrentie vormen voor het bemachtigen van voedsel.
Mexicaanse en internationale wetenschappers trachten nu verwoed veilige plaatsen voor de axolotls te creëren, die vrijgemaakt zijn van de uitheemse soorten. Op lange termijn zou het leefgebied van de axolotls hersteld moeten worden, zodat de zes "eilandjes" waar ze nu nog voorkomen, met elkaar verbonden worden.
Ook de verslechtering van de waterkwaliteit bedreigt de dieren, het is ongetwijfeld niet toevallig dat hun zes overgebleven leefgebieden rond bronnen liggen die voor vers, zuiver water zorgen. Maar de ergste bedreiging is waarschijnlijk het introduceren van niet-inheemse vissoorten zoals karpers en de vraatzuchtige Tilapia of nijlbaars die de eieren en de jonge dieren verslinden en concurrentie vormen voor het bemachtigen van voedsel.
Mexicaanse en internationale wetenschappers trachten nu verwoed veilige plaatsen voor de axolotls te creëren, die vrijgemaakt zijn van de uitheemse soorten. Op lange termijn zou het leefgebied van de axolotls hersteld moeten worden, zodat de zes "eilandjes" waar ze nu nog voorkomen, met elkaar verbonden worden.
Zeer merkwaardig
De Mexicaanse axololtl (het woord komt uit de Azteekse Nahuatl-taal en betekent dienaar van het water, de Latijnse naam is Ambystoma mexicanum) is een zeer merkwaardig dier.
Tot het geslacht Ambystoma, de molsalamanders, behoren enkele tientallen soorten salamanders. De meeste daarvan zijn ook in staat tot neotenie, het geslachtsrijp worden in het larve-stadium, maar ze doen dat enkel in uitzonderlijke omstandigheden, bijvoorbeeld als het te koud is om aan land te gaan als volwassen salamander.
De axolotl is de enige soort die nooit volwassen wordt. In de plaats daarvan blijven ze onder water leven als overmaatse larven en paren ze ook onderwater. De vrouwtjes leggen daarop hun eieren aan bijvoorbeeld planten.
Nog een vreemde eigenschap van de axolotl is dat de dieren in staat zijn een nieuw lidmaat te laten groeien als ze er een verloren zijn. Ook dat vinden wetenschappers uiteraard erg interessant.
De axolotl is de enige soort die nooit volwassen wordt. In de plaats daarvan blijven ze onder water leven als overmaatse larven en paren ze ook onderwater. De vrouwtjes leggen daarop hun eieren aan bijvoorbeeld planten.
Nog een vreemde eigenschap van de axolotl is dat de dieren in staat zijn een nieuw lidmaat te laten groeien als ze er een verloren zijn. Ook dat vinden wetenschappers uiteraard erg interessant.
Populatie gecrasht
De populatie van de axolotls neemt al lang af maar de jongste jaren is de teruggang dramatisch. In 1998 werd er geschat dat er zo'n 6.000 axolotls per vierkante kilometer leefden in de Xochimilco.
Dat is een ingewikkeld systeem van moerassen, kleine meertjes en kunstmatige kanaaltjes (foto boven) in de buurt van Mexico City. Naarmate die stad van nu 18 miljoen inwoners gegroeid is, is het leefgebied van de axolotl dramatisch ingekrompen en is ook de populatie in het overgebleven gebied drastisch verminderd.
In 2004 waren er volgens een telling nog maar 1.000 axolotls per vierkante kilometer en en in 2008 nog maar 100, 60 keer minder dan 10 jaar eerder.
In 2004 waren er volgens een telling nog maar 1.000 axolotls per vierkante kilometer en en in 2008 nog maar 100, 60 keer minder dan 10 jaar eerder.
Hoewel er kolonies axolotls bestaan in gevangenschap in Mexico, de Verenigde Staten, Canada, Duitsland, Groot-Brittannië en Japan, is het waarschijnlijk geen goed idee om die dieren in het wild opnieuw uit te zetten. Vaak zijn de gekweekte exemplaren albino's (foto) die in het wild weinig overlevingskansen hebben en bovendien zijn ze allemaal familie van elkaar zodat de genetische verscheidenheid van de axolotl zou afnemen.
Bovendien zou een dergelijke introductie de kans op besmetting met de Batrachochytrium-schimmel verhogen. Die schimmel, die van nature voorkomt bij enkele amfibieënsoorten maar die nu wereldwijd oprukt, richt momenteel wereldwijd een ware ravage aan onder de amfibieën.
Bovendien zou een dergelijke introductie de kans op besmetting met de Batrachochytrium-schimmel verhogen. Die schimmel, die van nature voorkomt bij enkele amfibieënsoorten maar die nu wereldwijd oprukt, richt momenteel wereldwijd een ware ravage aan onder de amfibieën.
