Alsmaar meer kritiek op Chinese invloed in Eandis

China State Grid Co. is bereid om 830 miljoen euro neer te tellen voor een belang van 14% in Eandis. Dat bedrijf beheert het distributienetwerk voor stroom en aardgas voor 80% van de gemeenten in ons land. Sinds de recente uitstap van Electrabel uit het kapitaal is Eandis volledig in handen van zeven intercommunales die 230 steden en gemeenten vertegenwoordigen.

Opvallend is dat China State Grid bijna het dubbele wou betalen voor dat belang dan andere potentiële investeerders en dus makkelijk de voorkeur heeft gekregen. Even opvallend is dat de Chinezen in ruil daarvoor wel erg veel invloed krijgen, veel meer dat wat een belang van 14% zou doen vermoeden.

Zo krijgen ze recht op drie zitjes in de raad van bestuur waarvan één ondervoorzitter en een lid én een waarnemer in het strategisch comité, het HR-comité en het auditcomité en de website van het magazine MO* omschrijft dat als "echt buitensporig", vooral omdat in die subcomités van de raad van bestuur de belangrijkste dossiers worden voorbereid.

Bovendien zou China State Grid volgens het akkoord erg hoog moeten worden uitgekocht als dat bedrijf het niet eens is met beslissingen die genomen worden bij Eandis. De Standaard citeert de zakenbankier Hervé Schrans die veel ervaring in China heeft: "Ik heb in mijn 25 jaar ervaring nooit gezien dat een partij zo veel macht krijgt voor een deelneming van slechts 14%".

Volgens Ivan Van de Cloot, hoofdeconoom van de denktank Itinera, gaat de deal zelfs in tegen ons vennootschapsrecht. Op zijn Facebookpagina luidt het "Chinese State Grid verwerft als minderheidsaandeelhouder van Eandis rechten die in vennootschapsrecht een meerderheid vereisen."

Toch is een belang van 14% of zelfs minder soms voldoende om een grote controle in een bedrijf te verkrijgen, zegt Ingrid Depoorter, advocate en docent Vennootschapsrecht aan de UGent. Dat hangt af van de machtsverhoudingen met de andere aandeelhouders. Met 14% zou China State Grid Co. de derde aandeelhouder van Eandis worden (zie grafiek). Wettelijk kan dat, maar of dat strategisch wenselijk is, is een politieke beslissing.

Eandis is in handen van de gemeenten en dus van de politici. Bij de deal waren onder meer de Leuvense burgemeeter Louis Tobback (SP.A), de Oost-Vlaamse politicus Geert Versnick (Open VLD), Piet Buysse (CD&V) en Koen Kennis (N-VA) betrokken. Een breed gamma politici en partijen dus.

Toch komt er tegenkanting. Normaal moest de deal op 30 oktober worden goedgekeurd door de 230 betrokken steden en gemeenten, maar de Gentse burgemeester Daniel Termont (SP.A, foto in tekst) vraagt nu uitstel om de zaak beter te laten bestuderen. Termont -die al genoemd wordt in de storm rond de failliete Gentse Optima Bank- staat onder druk van zijn coalitiepartner in Gent, Groen, die niet wil horen van de Chinese deal. Groen ziet meer heil in een instap van de Vlaamse overheid in Eandis.

Volgens ex-zakenbankier Hervé Schrans bestaat er een alternatief: in plaats van die 14% te verkopen aan de Chinezen, zou dat men dat via een beursgang kunnen aanbieden aan de Belgische spaarders wiens geld door de lage rente toch niets opbrengt. 

Dat sluit dan weer opvallend aan bij een citaat van een anoniem financieel expert in De Standaard; "De Chinese overheid binnenhalen, dat noem ik geen privatisering."

China State Grid is het grootste stroombedrijf ter wereld met 1,5 miljoen medewerkers en -zoals de naam laat vermoeden- is het een staatsbedrijf. Het is niet onbesproken, want in eigen land lopen er onderzoeken van het gerecht en het tuchtcomité van de communistische partij naar corruptie en belangenvermenging. China State Grid bezit belangen in stroomnetwerken in Italië, Portugal, Brazilië en de Filipijnen.

Het bedrijf kreeg onlangs het deksel op de neus in Australië, toen de regering in Canberra de geplande overname van 50,4% van Ausgrid, het stroomnetwerk in de deelstaat New South Wales, wou overnemen. Australië citeerde "strategische bezwaren" en dat wekte de woede op van China, dat sprak over "protectionisme". 

Vorig jaar hebben Chinese staats- en privébedrijven overigens voor 20 miljard euro geïnvesteerd in Europa, of 44% meer dan het vorige jaar. Zo gingen onder meer de bandengroep Pirelli, Club Med en de haven Piraeus nabij Athene in Chinese handen over. Eerder was dat al het geval bij de autoproducenten Rover en Volvo Cars. In ons land kochten Chinese investeerders zich in bij Delvaux, Fidea en de Bank Nagelmackers.

China zit met erg veel kapitaal en profiteert van de lage notering van Europese bedrijven na de crisis van 2008 om zich goedkoop in te kopen. Anderzijds wil men de hand leggen op technische innovatie, goed management en vreest China voor het komende TTIP-vrijhandelsakkoord tussen de Verenigde Staten en de EU. Waarnemers vergelijken dat met de Japanse koopwoede in het Westen in de jaren 80, maar het verschil is dat China geen democratie is, het regime de economie manipuleert en het land wereldwijd strategische invloed wil verwerven.