Ikea vermeed massaal belastingen via fiscale constructies

De Zweedse meubelketen Ikea heeft tussen 2009 en 2014 minstens 1 miljard euro aan belastingen uitgespaard door gebruik te maken van ingenieuze fiscale constructies in verschillende Europese landen. Dat staat in een rapport dat gemaakt is in opdracht van de Europese groenen. In ons land ontliep Ikea in dezelfde periode nog eens voor 488 miljoen euro aan belastingen via de notionele interestaftrek.

Dat Ikea actief op zoek gaat naar manieren om zo weinig mogelijk belastingen te betalen, is al langer bekend. Zo was de naam van het bedrijf ook opgedoken in het LuxLeaks-schandaal, dat draaide rond lucratieve belastingdeals met de Luxemburgse overheid.

Het rapport in opdracht van de groene fractie in het Europees Parlement is gemaakt door fiscaal expert Marc Auerbach. Hij heeft uitgezocht hoe Ikea de gunstregimes in verschillende Europese landen optimaal benut en hoe de fiscale handel en wandel van het bedrijf in elkaar zit. Dat was niet evident. De meubelketen heeft een ingewikkelde structuur en is niet beursgenoteerd, waardoor ze weinig verantwoording moet afleggen.

De "fiscale trucs" van Ikea

Hoe zit het nu precies in elkaar, die fiscale spitstechnologie? "Het is de klassieke truc die heel wat multinationals toepassen", zegt Michel Maus. "Men verschuift winst van landen met een zware belastingdruk naar landen met een lagere belastingdruk. Voor Ikea gaat het dan bijvoorbeeld over Liechtenstein. Maar ook Luxemburg, Belgiƫ (de notionele interestaftrek) en Nederland (het systeem van royalty-inkomsten) spelen een belangrijke rol."

Royalty-inkomsten? Elke Ikea-vestiging ter wereld betaalt als franchisenemer een jaarlijkse royaltybijdrage -een vergoeding voor het gebruik van de merknaam- aan een Nederlands filiaal. De nationale entiteiten trekken de bijdrage af van hun winstbelasting, waardoor die bijvoorbeeld in Belgiƫ met 35 procent daalt. De royalty's zelf worden nergens belast. In Nederland wordt er op royalty-inkomsten die naar het buitenland worden doorgesluisd immers geen belasting geheven, ook al worden ze ook in dat buitenland niet belast. Tussen 1991 en 2014 zou 84 procent van de 14,3 miljard euro aan royalty's onbelast zijn gebleven. Tussen 2009 en 2014 zou Ikea op deze manier minstens 1 miljard euro aan belastingen ontweken hebben.

Daarnaast werd in ons land tussen 2010 en 2014 488 miljoen aan belastingen vermeden door het gebruik van de notionele intrestaftrek. Die stelt het inkomen dat vestigingen van multinationals verkrijgen uit leningen aan vestigingen in andere landen vrij van belastingen. De buitenlandse vestigingen kunnen op hun beurt de kost van de lening aftrekken van hun belastingen.

Op een winst van 1,6 miljard euro (tussen 2010 en 2014) werd dankzij de notionele interestaftrek amper 37,5 miljoen belasting betaald, of 2,4 procent. Het standaardtarief is 34 procent, wat een opbrengst voor de staat van 488 miljoen zou betekend hebben. Als je kijkt naar de periode tussen 2005 en 2014 zou de Belgische overheid maar liefst 1 miljard zijn misgelopen.

"Nood aan een Europese belastingadministratie"

Wat Ikea doet, is legaal en niet uitzonderlijk, maar het is wel meer en meer omstreden. "Er is wat aan het bewegen. De voorbije jaren zijn er al een aantal initiatieven genomen om dit soort praktijken aan te pakken", zegt Maus. "Hoe meer dergelijke zaken in de publieke opinie komen, hoe groter de druk zal worden."

Volgens de fiscaal expert moet Europa actie ondernemen en de Commissie meer armslag geven. "Er is duidelijk nood aan een Europese belastingadministratie, die op Europees niveau controles kan uitvoeren. De nationale diensten voelen vaak niet de nood om al te streng te controleren, omdat ze vrezen dat multinationals zullen vertrekken", aldus Maus. Zo'n Europese belastingadministratie ligt echter heel moeilijk bij een aantal lidstaten en zal er dus niet snel komen.

Maus is niet per se tegen gunstregimes, maar vindt wel dat iedereen met gelijke wapens moet strijden. "Het is volgens mij noodzakelijk om het Europees verdrag aan te passen en een artikel in te voeren dat stelt dat deloyale fiscale concurrentie tussen de lidstaten niet meer mogelijk mag zijn. Iedereen zou op dezelfde manier behandeld moeten worden."

De Belgische notionele interestaftrek ligt al lang onder vuur, maar blijft intussen gretig gebruikt worden. Volgen Maus is het grote probleem met de maatregel dat die "zo goed als onvoorwaardelijk" is. "De bedoeling was dat de opbrengst gebruiktĀ  zou worden om te investeren en jobs te creĆ«ren, maar dat is geen voorwaarde. En dan krijg je natuurlijk excessieve situaties, zoals hier bij Ikea."

Jasper Jacobs

"Ikea handelt verantwoordelijk"

Ikea stelt zich graag voor als een bedrijf dat duurzaamheid en verantwoord ondernemen hoog in het vaandel draagt. Voorlopig wil men bij de Zweedse keten weinig kwijt over het rapport. Ikea laat wel weten dat ze in het voorbije financiƫle jaar wereldwijd 822 miljoen euro aan vennootschapsbelastingen hebben betaald, plus 700 miljoen aan andere belastingen. De winst in het boekjaar 2015 bedroeg 3,5 miljard euro.

"De Ikea-groep betaalt belastingen volgens de geldende regels en wetten overal waar we aanwezig zijn, als verkoper, producent of in welke rol dan ook. We zijn erg geƫngageerd om op een verantwoordelijke manier handel te drijven en bij te dragen aan de samenleving waar we actief zijn", klinkt het ook. De groene europarlementsleden vragen een diepgaand onderzoek naar de fiscale praktijken van Ikea.

Meest gelezen