Hoe Volkswagen jarenlang uitstoottests kon omzeilen

Volkswagen heeft sinds 2008 geheime software in dieselauto’s ingebouwd. Die software was bedoeld om de uitstoot van het broeikasgas stikstofoxide (NOx) te beperken als de auto in een laboratoriumsituatie werd getest.

Hoe dit concreet in zijn werk gaat, is nog onduidelijk. Maar het is wel te bedenken wat de ingenieurs hebben gedaan om de testinstanties te foppen. Een autotest gebeurt namelijk in heel typische omstandigheden: op een rollenbank. Daarbij rollen meestal alleen de aangedreven wielen.

Voor een ingenieur is het bijvoorbeeld relatief kinderspel om dat met een aantal sensoren op de wielen te detecteren. Als deze informatie met een aantal andere signalen naar de centrale computer van de auto wordt gestuurd, kan die in deze specifieke situatie regelen dat de dieselmotor veel zuiniger en schoner gaat draaien dan in het dagelijkse gebruik op de weg.

De software zit in maar liefst 11 miljoen auto’s verstopt, heeft VW toegegeven. Als er één van die auto’s lukraak uitgepikt werd voor een test op rollen, konden die allemaal het kunstje uitvoeren.

Zolang de betrokken auto’s op de gewone weg rijden, grijpt de gewraakte software niet in. En aangezien de uitstoot alleen in laboratoriumsituaties wordt getest, kwam Volkswagen 7 jaar weg met het truukje, tot de auto’s vorig jaar op de weg getest werden.

Het was Peter Mock, de baas van de non-profitorganisatie International Council on Clean Transportation, opgevallen dat de Europese testresultaten van de Volkswagen-diesels in vergelijking met die van BMW erg verschilden met de testresultaten in de VS.

Daarom vroeg hij aan de universiteit van West Virginia om de uitstoot van een VW Jetta uit 2012, een VW Passat uit 2013 en een grote BMW X5 eens goed te testen: met een mobiele meetinstallatie in de koffer, in het gewone verkeer en niet in een typische testsituatie. En wat bleek? De Volkswagens stootten tot maar liefst 40 keer meer schadelijke gassen uit dan is toegelaten in de VS en de auto’s bleken in realiteit ook aardig meer te verbruiken dan in testsituaties.

Toen de testresultaten vorig jaar in mei overgemaakt werden aan de Amerikaanse milieuwaakhond EPA, zag die nog niet meteen een vuiltje aan de lucht. VW wijtte de resultaten namelijk aan een technisch defect. Pas toen EPA begin deze maand weigerde om de nieuwste modellen van VW goed te keuren voor verkoop in de VS, gaf Volkswagen uiteindelijk toe dat men de tests omzeilde. Het schandaal werd eind vorige week bekendgemaakt door de Amerikaanse autoriteiten.

Vervolgens heeft Volkswagen zelf bekendgemaakt dat de omvang van het schandaal niet alleen 482.000 Amerikaanse auto’s omvat, maar dat er wereldwijd maar liefst 11 miljoen auto’s met de software zijn uitgerust.

Op korte en lange termijn houdt Volkswagen, de grootste autobouwer ter wereld, een flinke financiële kater over aan het debacle. Maandag, na het bekend worden van het schandaal, verloor Volkswagen al 13 miljard euro bij beursopening. Toen het bedrijf een dag later bekendmaakte dat er 11 miljoen auto’s bij het schandaal betrokken zijn, zette het bedrijf meteen 6,5 miljard euro opzij om de crisis het hoofd te bieden.

VW riskeert namelijk een forse boete die in Amerika alleen al kan oplopen tot 16 miljard euro, of 37.500 dollar per auto als uit strafrechtelijk onderzoek blijkt dat de autobouwer de Amerikaanse wet heeft overtreden. Daarnaast moet VW ook alle getroffen auto’s gratis aanpassen zodat ze aan de Amerikaanse emissienormen voldoen.

Het is ondenkbaar dat de interne organisatie van VW niet getroffen zal worden door het schandaal. Het is heel onwaarschijnlijk dat de hoogste echelons van het bedrijf niet op de hoogte waren van zo’n omvangrijke fraude. CEO Martin Winterkorn heeft al openlijk zijn excuses aangeboden, maar voorlopig is zijn kop nog niet gerold. Hij heeft een intern onderzoek gelast en zijn volledige medewerking aan het gerechtelijk onderzoek beloofd. Woensdag komt de raad van bestuur in spoedzitting bijeen.

In eerste instantie was alleen bekend dat de gewraakte software in Volkswagens zit die in de VS zijn verkocht. Het gaat om 482.000 auto’s met een 2.0-dieselmotor. Meer concreet gaat het om Volkswagens Jetta, Beetle en Golf, en Audi’s A3 die tussen 2008 en 2015 gebouwd werden. De verkoop van deze auto’s is meteen stopgezet. En de auto’s van het modeljaar 2016 mogen ook niet verkocht worden.

Wie zo’n auto heeft, hoeft niet meteen een boete te vrezen omdat zijn auto te veel uitstoot, want mogelijk VW wordt hiervoor verantwoordelijk gehouden. Maar helemaal uitgesloten is een boete voor VW-rijders niet. Want de Amerikaanse wetgeving voorziet een boete van 3.750 dollar (omgerekend zo’n 3.350 euro) voor wie de lucht vervuilt. Wat de mogelijke gevolgen zijn voor VW-rijders in de rest van de wereld is nog onduidelijk.

Zodra de autobouwer een oplossing heeft om de uitstoot te beperken, zal die trouwens zoals hierboven vermeld werd gratis ingebouwd worden in de auto’s. Dat laatste kan wel een domper zijn, want wie zo’n diesel kocht omdat die best veel vermogen had voor zijn relatief kleine motor (naar Amerikaanse standaarden), zal waarschijnlijk een tragere auto terugkrijgen van de garage.

Dat laatste kan restwaarde van de auto drukken. Wie zijn Volkswagen nu al wil verkopen, zal er mogelijk ook minder voor krijgen dan voordien, door de schandaalsfeer die er nu rond hangt.

In Duitsland heeft de minister van Mobiliteit al aangekondigd dat de dieselauto’s van Volkswagen meteen onderzocht zullen worden door onafhankelijke experten.

Het is nog koffiedik kijken, maar het schandaal schudt mogelijk ook de automobielindustrie in de rest van de wereld wakker. Er is al langer kritiek op onrealistische testcycli van auto’s waarbij het officiële verbruik vaak lager ligt dan het echte verbruik op de weg.

De Europese Commissie neemt de zaak ernstig, maar vindt het "nog te vroeg om te zeggen of er al dan niet snel bijzondere toezichtsmaatregelen genomen moeten worden en of ook in Europa op de markt gebrachte Volkswagen-voertuigen bij de zaak betrokken zijn", zegt een woordvoerder.