Hoe kunnen wij ons werk "werkbaar" maken?

Werkbaar werk, een wollig begrip dat we de laatste tijd steeds meer zien opduiken. Vooral sinds de federale regering beslist heeft dat we langer aan de slag moeten. Vanaf 2030 wordt de pensioenleeftijd opgetrokken tot 67 jaar. Nu is dat nog 65 jaar. Maar hoe blijft zo'n lange loopbaan draaglijk, realistisch? Het aantal mensen dat om fysieke en/of psychische redenen niet meer kan werken, stijgt elk jaar. Als we langer moeten werken, moeten we dat ook aankunnen. En is het tijd om loopbanen misschien anders te gaan organiseren.

Of je werk "werkbaar" is, dat vult ieder voor zich in, het lijkt dus vooral een subjectief gegeven. Toch kunnen we het ook meten. De Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) brengt voor de Vlaamse regering al ruim tien jaar "werkbaar werk" in kaart. Vier punten spelen een rol, schrijft Katrijn Vanderweyden, hoofd Stichting Innovatie en Arbeid van de Serv, vandaag in "De Standaard."

• werkstress (word je overspannen of ziek van je job?)
• motivatie (vind je je job boeiend?)
• leermogelijkheden (kan je voldoende bijblijven en bijleren?)
• werk-privébalans (kan je je job goed combineren met je gezin?)
   

Thema's die allicht een niet-onbelangrijke rol gaan vervullen in de voorstellen over hoe we onze loopbanen anders kunnen inrichten, zodat mensen langer aan de slag kunnen blijven.

In de aanloop naar de rondetafelconferentie van minister Peeters hebben de N-VA en Open VLD al eens hun licht laten schijnen op hoe zij "werkbaar werk" zouden invullen. Hun ideeën om mensen langer aan het werk te houden, lijken grotendeels in dezelfde lijn te liggen. Een greep uit het aanbod.

• Geen strikte arbeidsgrenzen meer
  N-VA en Open VLD willen weg van de traditionele manier waarop "werken" nu georganiseerd wordt en pleiten voor meer autonomie, meer maatwerk en meer arbeidsmobiliteit. Werknemers zouden zelf afspraken moeten kunnen maken met werkgevers over hoe ze alles indelen: hun werkdag, maar ook hun plaats van tewerkstelling, hun vakanties en thematische verloven. Alles op maat.
• Verloning: weg met anciënniteit
  Op dit moment geldt doorgaans: hoe langer je werkt, hoe meer je verdient. Die traditionele anciënniteit moet herdacht worden. Het zwaartepunt van inkomen zou tussen 30 en 55 jaar moeten liggen, op het moment dat mensen vaak ook de zwaarste kosten hebben. Nadien kan het minder, maar dan in ruil voor lichtere taken en aangepast werk. De N-VA denkt aan loonschalen op basis van competenties en verantwoordelijkheden in plaats van anciënniteit.
• Zwaar beroep of zware taak?
  Het huidige onderscheid tussen "zware" en "gewone" beroepen is niet onbelangrijk in de discussie, want mensen in "zware" beroepen kunnen sneller met pensioen. De N-VA en Open VLD willen af van dat onderscheid. Ze kijken naar Oostenrijk, waar de definitie "zwaar werk" wordt gehanteerd, werk met een grote fysieke en psychische belasting. Niet zozeer "zware beroepen", maar wel "zware taken" kunnen niet volgehouden worden tot aan het pensioen. Mensen moeten daarom op tijd omgeschakeld en begeleid kunnen worden naar een aangepaste, lichtere taak.

In eerste instantie is het echter niet de politiek die zich mag uitspreken over "werkbaar werk", wel de sociale partners. Minister van Werk Kris Peeters organiseerde daarom vandaag een rondetafelconferentie met de vakbonden, de werkgevers- en de zelfstandigenorganisaties, aangevuld met experts.

"Werkbaar werk" is nu nog vooral een containerbegrip, zegt Peeters, en het is nu aan de sociale partners om concrete voorstellen te doen. Ze krijgen tot november de tijd om hun ideeën op papier te zetten, dan volgt een nieuwe rondetafelconferentie. Die concrete ideeën kunnen dan eventueel in wetten worden omgezet.

Binnen de Groep van Tien (het overleg van de sociale partners, nvr) en de Nationale Arbeidsraad moeten de debatten nu van start gaan. Peeters zelf steekt de komende maanden zijn licht op bij verschillende bedrijven en projecten in binnen- en buitenland die al initiatieven over werkbaar werk in de praktijk hebben lopen.

Werkbaar werk? Wordt vervolgd...