Waarom The xx nu doorbreekt bij het grote publiek

Het verhaal van The xx begint in 2005, toen nog met vier groepsleden. De paden van Romy, Oliver, Jamie en Baria kruisen op de middelbare school in Londen. In de zomer van 2009 brengen de jonge twintigers hun eerste titelloze plaat "xx" uit.

Vlak na de start van hun eerste kleinschalige tournee zet Baria een stap terug, na een tijdelijke afwezigheid door "oververmoeidheid". The xx gaat als trio verder, met Oliver en Romy als frontzangers en Jamie op de achtergrond. Single "Crystalised" wordt opgepikt door de radio en de groep krijgt van muziekmagazines Rolling Stone en NME lovende kritieken. Ook "Islands" doet het goed, maar een commercieel succes is het debuut van The xx niet. 

In 2012 komt hun tweede plaat "Coexist" uit, met daarop "Angels" en "Reunion". Een tweede - wat grotere - tournee brengt hen in 2013 naar het hoofdpodium van Pukkelpop. De reviews zijn (opnieuw) lovend, en hun muziek wordt vaker gedraaid op de radio, maar mainstream is de introverte, muziek van The xx allerminst.

(Lees verder onder de clip van "Islands")

Daar komt begin dit jaar verandering in. Na een korte pauze brengt The xx zijn langverwachte derde plaat uit. Op "I see you" bewandelt het trio heel andere muzikale paden. De minimalistische, krachtige ballads hebben plaats geruimd voor uptempo nummers met een vrolijke ondertoon, die vooral drijven op beats. Bezieler daarvan is de stille kracht in de achtergrond: Jamie Smith. 

Smith heeft van de pauze bij The xx gebruik gemaakt om een soloproject uit de grond te stampen. Onder de naam Jamie xx trekt hij - met succes - als dj naar de grote festivals. Smith, die in de naam van zijn soloproject nadrukkelijk refereert naar The xx, vertaalt zijn solosucces daarop naar de band waar hij deel van uitmaakt. 

Op de derde plaat "I see you" heeft Jamie xx een duidelijke hand in de vervrolijking. De plaat begint zowaar met trompetgeschal, gevolgd door een beat: iets wat op de vorige twee albums ondenkbaar was. Bovendien experimenteert hij met samples, want hem naar eigen zeggen "de derde zanger van de groep" maakt. 

Niet enkel de muzikale ommezwaai verklaart de grote doorbraak van The xx. Achter de derde plaat "I see you" zit een stevige promomachine, benadrukt Pukkelpopprogrammator Eppo Janssen, die de groep geboekt heeft als headliner. "Al geruime tijd werd het publiek opgewarmd voor de release. De groep deelde onder meer een lijstje met de artiesten waaruit zij inspiratie haalden als teaser." 

Verder blijft de intense band tussen "koningskoppel" Romy Madley Croft en Oliver Sim de drijvende kracht achter The xx. Hoewel het duo geen liefdeskoppel vormt, hangt er steevast chemie tussen hen. Voeg bij de affectie die ze geregeld tonen haast fluisterende dialogen op het podium in een intieme sfeer, en de saus pakt.

Tenslotte lijkt het trio ook de tijdsgeest bijzonder goed te vatten, vindt Janssen. "The xx maakt op persoonlijk vlak iets los. Ze stralen in hun uitgepuurde muziek veel authenticiteit uit. Een mooie tegenbeweging tegen alles wat fake is in onze maatschappij. Dat ze op het podium soms onzeker overkomen, is ook een troef. Voor hun jong publiek is die weifelende zoektocht naar jezelf erg herkenbaar."

Studio Brussel-stem Kirsten Lemaire was er gisterenavond bij in Vorst. "Eigenlijk verbaast het me niet dat The xx zo groot is geworden. Ze timmeren al sinds 2009 aan hun weg, en ze zijn niet vergeten dat ze klein begonnen zijn", vertelt ze. "Oliver refereerde gisteren naar dat eerste optreden in de Botanique, voor amper 20 toeschouwers. Je ziet dat hen oprecht raakt dat de Belgen méé zijn met hun muziek. Er hing bijzonder veel liefde in de lucht, tussen het podium en de zaal."

Het muzikale succes is volgens Lemaire ook niet enkel danken aan de frisse wind die Jamie xx door de boxen jaagt. "Al van in het prille begin valt hun muziek op omdat ze "anders" klinkt. Broos en spaarzaam, maar uitstekend gedoseerd, zowel in de muziek als de stemmen", zegt ze daarover. "The xx heeft de lat voor zichzelf altijd een tikje hoger gelegd én op belangrijke momenten hebben ze telkens bevestigd."

Die evolutie is niet enkel te horen, maar ook te zien. In de nieuwe tournee spelen enkele spiegelwanden op het podium een cruciale rol. Het concept achter de "I see you"-plaat wordt heel tastbaar. "De mogelijkheden van die kantelende spiegels zijn eindeloos. Een discosetting, een zonsondergang, een intieme huiskamer: het kan allemaal."

Wie geen tickets heeft voor de optredens in Vorst, krijgt deze zomer een nieuwe kans. Op donderdag 17 augustus sluit The xx het hoofdpodium van Pukkelpop af, iets wat de groep in 2013 al eens deed. "Eerlijk is eerlijk: ik vreesde toen vooraf dat er maar weinig volk zou opdagen", blikt programmator Eppo Janssen terug.

"The xx had in 2010 al de Marquee geheadlinet, met een basic show. Toch was het een sprong in het duister om hen enkele jaren later het hoofdpodium, en meteen het hele festival te laten afsluiten. Maar dit past in de filosofie van ons festival: Pukkelpop wil nieuwe bands kansen geven en meeschrijven aan hun verhaal", legt Janssen uit. "In het geval van The xx is dat ook gelukt. Het optreden in 2013 is zowel voor de band als het Belgische publiek een kantelmoment geweest: The xx besefte ineens waartoe ze met hun intieme muziek in staat zijn, België ontdekte iets nieuws."

Wie erbij was in 2013 spreekt er nog steeds in bijna lyrische bewoordingen over. "Het was de perfecte festivalavond", zegt Janssen daarover. "The xx heeft toen het momentum gepakt. Na drie dagen amusement en vertier brachten zij een bijna sacraal moment van bezinning. Elke groep heeft een bepaalde show die zowel voor hen als het publiek altijd méér zal betekenen. Voor The xx is dat zonder twijfel Pukkelpop 2013."