Een portret van Billie Holiday in tien songs

Na een moeilijke jeugd (waarin ze verkracht wordt, naar een opvoedingsinstituut moet en zich prostitueert), leert Holiday op haar 18e in New York klarinettist Benny Goodman kennen. Hij zorgt ervoor dat ze haar eerste nummer kan opnemen: "Your mother's son in law". Er worden 300 exemplaren van verkocht en het is haar eerste hit. "De manier waarop zij zingt, veranderde mijn muzieksmaak bijna en mijn muzikale leven", zegt producer John Hammond. "Ze is het eerste meisje dat zingt zoals een improviserend jazzgenie."

Holiday schrijft zelf 20 songs, waarvan er slechts 10 worden uitgebracht. "Billie's blues" is een van die zelf geschreven nummers. Het gaat over haar moeilijke relaties met mannen en bevat onder meer het zinnetje "I've been your slave, baby" (Ik ben je slaaf geweest).

"Strange fruit" is een iconisch lied dat het racisme en de segregatie in Amerika veroordeelt. De tekst, een gedicht van Lewis Allan, gaat over het lynchen van Afro-Amerikanen, vooral in het zuiden van de VS. Holiday zingt het voor het eerst in 1939 in Café Society in New York. De plek is op dat moment de enige nachtclub waar blanken en zwarten samenkomen. Dankzij haar doorleefde vertolking wordt het nummer een populaire jazz standard. Holiday zingt het tijdens haar sets altijd als laatste nummer, in het donker.

Over Holiday wordt gezegd dat ze zich vooral tot slechte mannen aangetrokken voelt, maar wat vaak vergeten wordt is dat ze ook zelf haar mannetje kan staan in relaties. En die had ze niet alleen met mannen (onder hen Jimmy Monroe en Orson Welles), maar ook met vrouwen (zoals Louise Crane en Tallulah Bankhead). Haar tegenslagen in het leven en in de liefde dragen ongetwijfeld bij tot de intensiteit van haar muzikale vertolkingen.

In 1941 trouwt Billie Holiday met Jimmy Monroe. Intussen heeft ze ook een affaire met trompettist Joe Huy. Ze zijn allebei verslaafd aan heroïne. Huy wordt haar dealer en door haar verslaving komt ze vaak te laat op optredens. Holiday wordt meermaals gearresteerd voor drugsbezit en belandt op een bepaald moment zelfs in de vrouwengevangenis.

"Give me a pigfoot and a bottle of beer" vertelt over het nachtleven in Harlem in New York. Het is een nummer van haar heldin Bessie Smith dat Billie Holiday in 1948 opnieuw opneemt.

"You can't lose a broken heart" is een duet dat Billie Holiday samen met haar grote voorbeeld Louis Armstrong zingt. Samen zijn ze ook te zien in de film "New Orleans".

Naast Louis Armstrong is ook Frank Sinatra een idool van Holiday en de bewondering is wederzijds. "I get a kick out of you" is een van de nummers die ze allebei zingen. In 2015 zou ook Sinatra 100 jaar geworden zijn. Hun onderlinge relatie is onderbelicht. Zo bezoekt Sinatra haar vlak voor haar dood nog in het ziekenhuis.

Tijdens een CBS-televisiespecial zingt Holiday "Fine & mellow". Ze staat samen op het podium met saxofonist Lester Young, haar soulmate. De blikken die ze uitwisselen, zijn veelbetekenend (zie video), alsof dat het enige is wat ze nodig hebben om elkaar te begrijpen. De gezondheid van Young lijdt op dat moment al ernstig onder zijn overvloedige alcoholgebruik. Hij sterft in 1959.

"I'm a fool to want you" is het openingsnummer van "Lady in satin", het laatste echte album van Holiday, met strijkers. Het is haar persoonlijke favoriet. De effecten van alcohol en drugs op haar stem zijn duidelijk te horen. "Er zit een heel leven in die stem", zegt haar vriendin Annie Ross. Op haar verjaardag geeft ze een feest in haar appartement om de release en haar verjaardag te vieren. Een paar weken later belandt ze in het ziekenhuis waar ze uiteindelijk op 17 juli 1959 sterft als gevolg van longproblemen en hartfalen, veroorzaakt door levercirrose. Ze is dan 44 jaar.

Bovenvermelde nummers zijn ook handig te beluisteren via deze handige playlist op Spotify.

Kurt Overbergh van de Ancienne Belgique en Annelies Moons trokken voor Radio 1 naar New York. Ze maakten een vierdelige docu over Holiday die u hier kunt herbeluisteren. Ze deden ook suggesties voor deze selectie van tien songs. Vanavond brengen Dani Klein en Dez Mona live in "Roxy" op Radio 1 een eerbetoon aan Billie Holiday.

Ook radiozender Klara grasduint voor de radioreeks "Billie"s Birthday" in het leven en oeuvre van de jazz-zangeres. Niet enkel de klassiekers komen aan bod, maar ook enkele zeldzame opnames en unieke interviews. De reeks wordt uitgezonden van 7 tot 9 en van 13 tot 16 april.