Restauratie topstuk Hans Memling na zestien jaar eindelijk voltooid
Het is een ware kunstschat: "Christus met zingende en musicerende engelen", een drieluik dat Hans Memling vermoedelijk in de late jaren 1480 schilderde als onderdeel van een altaarstuk voor de kerk Santa Maria la Real van de benedictijnenabdij in Nájera in het noorden van Spanje.
Het eigenlijke altaarstuk ging verloren, maar het drieluik met Christus kwam in 1895 in handen van het KMSKA. Dat omschrijft het werk als een illustratie van het muzikale leven destijds en ook als een prachtig voorbeeld van de paneelschilderkunst in de Nederlanden in de 15e eeuw. Memling heeft zich volgens het museum duidelijk geïnspireerd op "Het lam gods", het altaarstuk dat de gebroeders Van Eyck een halve eeuw eerder schilderden.
110.880 vierkante centimeter
In 2001 besloot het KMSKA tot een grondige restauratie van het drieluik over te gaan, onder meer omdat de verflaag begon af te bladderen. Dat was geen makkelijke opdracht want de drie panelen samen hebben een oppervlakte van 110.880 vierkante centimeter.
De restaurateurs lieten zich begeleiden door een internationale commissie van experts. Eerst voerden ze een uitgebreid onderzoek uit om het oorspronkelijke aanzicht en de schildertechniek van Memling en zijn assistenten vast te stellen. Met röntgen- en infraroodstraling achterhaalden ze wat zich op de lagen onder de oppervlakte bevond.
De restauratoren haalden vervolgens millimeter per millimeter vergeelde vernislagen en verkleurde retouches weg met een scalpel. Op die manier kwamen de oorspronkelijke verflagen weer te voorschijn. Ze vulden lacunes op en brachten waar nodig retouches aan om uiteindelijk een nieuwe vernislaag aan te brengen. Dat werk is na 16 jaar eindelijk voltooid. De panelen moeten enkel nog een nieuwe lijst krijgen.
"Een restauratie is als een heelkundige ingreep waarbij je maar één kans op slagen hebt", blikt KMSKA-restaurateur Lizet Klaassen terug. "De operatie moet in alle zorgvuldigheid gebeuren en daar is tijd voor nodig. Het vraagt moed om een restauratie zo lang te laten duren."
In 2019 krijgt het drieluik een plek in de gebouwen van het KMSKA. Ook die ondergaan sinds enkele jaren een grondige renovatie die tegen dan moet zijn voltooid.
