Halfrond parlement of banken tegenover elkaar: ja, dat geeft een verschil
David Mulder van der Vegt van het architectenbureau XML in Amsterdam vergeleek voor zijn boek "Parliament" de parlementen van alle 193 lidstaten van de Verenigde Naties met elkaar. Hij maakte daaruit op dat de plenaire zalen slechts in vijf basisvormen bestaan.
De meest voorkomende is het halfrond, zoals ook wij in België en Vlaanderen dat kennen. "Het verwijst naar de Griekse oudheid en de directe democratie die daar ontstond", zegt hij in "Bonus" op Radio 1.
Ook het model met tegenover elkaar opgestelde banken komt af en toe voor. Het bekendste parlement in die vorm is het Britse House of Commons, waar het er, precies door die confronterende opstelling, vaak hevig aan toe gaat.
In de voormalige landen van het Britse Gemenebest, zoals Zuid-Afrika of Australië, hebben de parlementen van bovenuit gezien meestal de vorm van een hoefijzer.
Het Duitsland van na de Tweede Wereldoorlog ontwierp dan weer een cirkelvormige plenaire zaal. Doordat iedereen daar op gelijke afstand zit, moet een sterker gevoel van gelijkwaardigheid ontstaan.
In het type parlement dat eruit ziet als een klaslokaal, zoals de Russische Doema, zitten de volksvertegenwoordigers in rijen achter elkaar, terwijl de spreker vooraan staat. Deze vorm komt het vaakst in niet-democratische regimes.
"Enerzijds is het parlement de uitdrukking van een bepaald politiek bestel, anderzijds geeft het juist door zijn architecturale vorm ook zelf de politieke cultuur vorm", stelt Mulder van der Vegt.
"Nadenken over de ruimte van de democratie"
"De basisvormen waarin een parlement bestaat, zijn ontworpen in de negentiende eeuw en sindsdien niet wezenlijk veranderd. Nu in de 21e eeuw het vertrouwen in de democratie overal wankelt, zou het misschien een goede indicatie zijn om na te denken over de ruimte waarin vorm wordt gegeven aan de democratie."
In zijn boek heeft hij alvast enkele concrete voorstellen gedaan om anders te vergaderen. Zo pleit hij voor een meer flexibele opstelling, of denkt hij aan een nomadischer parlement, dat nu eens op de ene, dan weer op de andere plaats bijeenkomt.