"Kunstenaars combineren jobs uit financiële noodzaak"

Meer dan 2.700 kunstenaars uit Vlaanderen hebben meegewerkt aan een grootschalige online-enquête over de sociaal-economische realiteit van de kunstenaars in hun atypische arbeidsomgeving.

De resultaten van het onderzoek "Loont passie? Een onderzoek naar de sociaal-economische positie van professionele kunstenaars in Vlaanderen" is voorgesteld in Muntpunt in Brussel.

Uit de bevraging blijkt dat het overgrote deel van de kunstenaars in Vlaanderen verschillende jobs naast elkaar combineert uit artistieke interesse maar ook uit financiële noodzaak.

Lesgeven is voor velen een belangrijke nevenactiviteit. Ruim 40 procent van de beeldend kunstenaars en van de schrijvers en illustratoren heeft een niet-kunstgerelateerde job.

Kunstenaars in Vlaanderen zijn naast hun hoofddiscipline ook regelmatig actief in andere kunstdisciplines. Podiumkunstenaars wijken het vaakst uit naar andere kunstvormen. Meer dan drie op de vier zijn ook actief in beeldende kunst, muziek en film.

De bevraging "Loont passie?" toont aan dat het merendeel van de kunstenaars projectmatig werkt. Hoewel kunstenaars meer dan de helft van hun tijd aan artistiek werk besteden, zijn hun inkomsten voor minder dan de helft afkomstig uit die activiteiten.

Slechts een kleine groep van kunstenaars haalt zijn of haar inkomsten enkel en alleen uit zijn of haar artistieke werk. Bij filmmakers gaat dat om twintig procent. Bij auteurs, illustratoren, muzikanten, componisten, beeldend kunstenaars en acteurs schommelt dat rond de tien procent.

Het onderzoek toont ook aan dat het voor vrouwen moeilijker is om zich te handhaven in de kunstensector. De beroepen in film en muziek blijken erg mannelijk, met meer dan 70 procent mannen.

In de andere sectoren is de verdeling evenwichtiger. Achter die bijna gelijke verdeling in de beeldende kunsten, podiumkunsten en literatuur schuilt wel een sterke uitval van vrouwen doorheen de leeftijd.

De bevraging geeft aan dat kunstenaars in Vlaanderen heel tevreden zijn over de inhoudelijke kenmerken van hun beroep, maar de grote gedrevenheid en financiële onzekerheid maakt hen kwetsbaar.

"Ik wil eerst en vooral benadrukken dat het hier in ons land eerder goed gesteld is met de kunstensector in vergelijking met andere kunstenhotspots", zo viel na afloop van de voorstelling te horen bij minister van Cultuur Sven Gatz. Hij erkende de pijnpunten, maar benadrukte tegelijk ook dat er werk gemaakt wordt om een antwoord te bieden op een aantal bekommernissen die uit het onderzoek naar voren komen. Zo zal het Kunstendecreet directe steun aan kunstenaars voorzien en zullen kunstenaars via dat decreet beurzen en projectsubsidies kunnen aanvragen. Zowel de structurele als de projectsubsidies stijgen volgend jaar, met respectievelijk tien en twee miljoen euro. Hij wil daarnaast ook specifieke ondersteuning bieden aan startende kunstenaars.

Naast maatregelen om kunstenaars te ondersteunen, wil de minister ook inzetten op advies en begeleiding. Zo zal het Cultuurloket, dat nu nog het Kunstenloket heet, kunstenaars wegwijs maken in de verschillende statuten en vergoedingswijzen. Ook wil hij samen met de Franstalige gemeenschap en de federale overheid bekijken hoe de knelpunten in het kunstenaarsstatuut weggewerkt kunnen worden. De tax shelterregeling voor podiumkunsten zou volgens hem ook "in de laatste rechte lijn zitten op federaal vlak."