Middeleeuws feminisme in "Vision"

Maar Hildegard von Bingen was als middeleeuwse feministe avant-la-lettre, die geen mannelijke autoriteit behalve die van God boven zich duldde, ook nog op heel wat andere en zeer uiteenlopende terreinen actief: poëzie en toneel, theologie en filosofie, plantkunde en ook nog linguïstiek, waarbij ze zelfs met een nieuw soort alfabet haar eigen (nog steeds niet ontcijferde) geheimtaal ontwikkelde.

Om die fascinerende vrouw te vertolken deed regisseuse Margarethe von Trotta (°1942) een beroep op de Duitse actrice Barbara Sukowa (°1950), met wie ze nu reeds voor de vijfde keer heeft samengewerkt. Eerder was dat onder meer het geval bij "Die bleierne Zeit" uit 1981 (bekroning als beste actrice in Venetië) en bij "Rosa Luxemburg" uit 1986 (bekroning als beste actrice in Cannes).

“Wat Barbara, behalve haar talent als actrice, zo speciaal maakt, is haar intelligentie”, vertelt Von Trotta. “Toen ik samen met haar "Rosa Luxemburg" draaide, heeft ze bijvoorbeeld alle boeken over die vrouw gelezen die ik voordien gebruikt had om het scenario te schrijven. Ze maakt echt een studie over het onderwerp."

"Hetzelfde heeft ze nu ook gedaan voor Hildegard von Bingen. De even poëtische als komische uiteenzetting in deze film over de liefdesbetrekkingen tussen man en vrouw heeft Barbara trouwens zelf gevonden. Zij kwam op een bepaald moment op de proppen met die tekst en vond dat we die in de film moesten gebruiken. En dat heb ik natuurlijk gedaan. Ons wederzijds vertrouwen is totaal. Op de set hoeven we soms niet eens met elkaar te spreken. We kijken gewoon naar elkaar en we weten meteen wat we voelen of wat we van een bepaalde opname vinden.”

“Haar intelligentie is echt indrukwekkend. Ik was ooit eens getuige van een discussie tussen Barbara en de Poolse regisseur Krzysztof Zanussi over marxisme-leninisme. Uiteindelijk kon hij niet meer antwoorden op haar vragen en opmerkingen. Zij wist zóveel over het onderwerp, zij wist precies wat Marx geschreven had zodat Zanussi het tenslotte moest opgeven. Maar als actrice blijft Barbara niet op dat intellectuele niveau hangen. Zij zuigt als het ware al die informatie naar binnen, laat het diep in haar doordringen en dan komt het in haar vertolking weer naar buiten, maar met gevoel en emotie. Het is als een soort trechter waarin alles samenkomt en er dan in een zeer geconcentreerde vorm weer uitstroomt. Dat is haar grote sterkte.”

Het is wel degelijk Barbara Sukowa die zelf ook zingt in de film, benadrukt Margarethe von Trotta: “Behalve als actrice heeft Barbara ook een carrière als zangeres. En daar ergens tussenin is er ook nog haar werk als Sprechstimme (verteller bij bepaalde uitvoeringen van klassieke muziek, JT), bij voorbeeld bij "Pierrot Lunaire" van Arnold Schönberg, waarvoor zij heeft samengewerkt met het Schönberg Ensemble van de Nederlandse pianist en componist Reinbert de Leeuw."

"Met datzelfde muziekensemble heeft Barbara ook een cd met liederen van Schumann en Schubert opgenomen. En daarnaast heeft zij samen met haar echtgenoot, de bekende schilder en installatiekunstenaar Robert Longo met wie zij in New York woont, ook nog een rockband, de X-Patsys, waarmee zij zowat overal ter wereld gaan optreden. Dus net als in haar acteercarrière doet zij als zangeres ook de meest uiteenlopende dingen. De liederen van Hildegard von Bingen zijn voor zangers van vandaag trouwens zéér moeilijk om te vertolken.”
 

Jan Temmerman

regie: Margarethe von Trotta
met: Barbara Sukowa, Heino Ferch, Hannah Herzsprung
release: woensdag 27 oktober