Cultuur & Media

De Standaard breekt lans voor "Vlaams" Nederlands met "Gele Boekje"

Koninginnenhapje, kraantjeswater en javel? Voortaan mag u deze en andere "Vlaamse" woorden ook in geschreven teksten hanteren. Tenminste: dat stelt het "Gele Boekje", een officieuze taalbijbel die in de schoot van de redactie van De Standaard is ontstaan en morgen bij de krant zit.
Alexander Verstraete

Sinds jaar en dag nemen leerkrachten, journalisten en andere taalpuristen hun toevlucht tot het Groene Boekje in het licht van een taalkundig dilemma. Vanaf morgen kunnen ze ook op het Gele Boekje een beroep doen, tenminste als ze meer "Vlaamse" woorden in hun teksten willen neerpennen.

Het Gele Boekje telt alles samen 1.000 woorden of uitdrukkingen die in principe geen Algemeen Nederlands zijn, maar in Vlaanderen wel veelvuldig worden gehanteerd. Staan ze in het zwart gedrukt, dan mogen ze voortaan in geschreven teksten opduiken. Woorden of uitdrukkingen in het grijs blijven uit den boze.

"De Standaard steekt de nek uit"

Let wel: een officieel instrument is het Gele Boekje niet. Geboren in de schoot van de redactie van De Standaard, is het in de eerste plaats een zelfgekozen leidraad voor de journalisten van deze krant.

"De redactie was vaak het toneel voor hevige discussies over het gebruik van "Vlaamse" woorden", legt Ludo Permentier van de Taalunie uit in "De wereld vandaag". "Daarom is besloten de twijfelgevallen op te lijsten en voor eens en voor altijd af te spreken of ze in geschreven taal thuishoren of niet."

Morgen zit het Gele Boekje bij de krant. "Daarmee steekt de redactie van De Standaard haar nek uit", meent Permentier. "Enerzijds kunnen lezers haar in de toekomst afrekenen op het gebruik van de woorden, anderzijds nodigt ze haar lezers uit het Gele Boekje te volgen."

Enkele voorbeelden uit het Gele Boekje

  • "Zich beschaamd voelen": mag niet. Moet zijn: schuchter of verlegen zijn
  • Kroezelhaar: mag niet. Moet zijn: kroeshaar
  • Pendelaar: mag wel. In Nederland: forens
  • "De trein is afgeschaft": mag wel. In Nederland: "De trein is opgeheven"
  • "Zich overslapen": mag wel. In Nederland: "Zich verslapen"
  • Ardeens: mag niet. Moet zijn: Ardens
  • "Bekwaam zijn om": mag niet. Moet zijn: "In staat zijn om"
  • Ambulancier: mag wel. In Nederland: ziekenbroeder
  • Bankkaart: mag wel. In Nederland: kredietkaart of betaalkaart
  • Bestemmeling: mag wel. In Nederland: geadresseerde
  • "Binnen een week": mag niet. Moet zijn: "Over een week"
  • Chauffage: mag niet. Moet zijn: centrale verwarming
  • Cuttermes: mag wel. Voorheen: breekmes
  • Javel: mag wel. Voorheen: bleekwater
  • "In een Franse colère schieten": mag niet. Moet zijn: "Plotseling woedend worden"
  • Fier: mag wel. Voorheen: Trots
  • "In gang schieten": mag niet. Moet zijn: beginnen
  • "Genieten van een uitkering": mag niet. Moet zijn: "Een uitkering genieten"
  • Gelijkvloers: mag wel. In Nederland: de begane grond
  • Goesting: mag niet. Moet zijn: zin of trek hebben
  • "3 maand en een half": mag niet. Moet zijn: "3 en een halve maand"
  • Jeton: mag wel. Voorheen: penning
  • Kassierster: mag wel. In Nederland: caissière
  • Keukenhanddoek: mag wel. Voorheen: keukendoek
  • "Op je kin kloppen": mag wel. Voorheen: "erin berusten dat je iets niet krijgt"
  • Kleed: mag wel. Voorheen: jurk
  • Koninginnenhapje: mag wel. Voorheen: kippenpasteitje
  • Koterij: mag wel. Voorheen: verzameling bijgebouwen
  • Kraantjeswater: mag wel. Voorheen: kraanwater of leidingwater
  • Kroezelhaar: mag niet. Moet zijn: kroeshaar

Meest gelezen