Dit is Libië... op dit moment toch

Haal even diep adem, want dit wordt ingewikkeld.

We beginnen op het hoogste niveau, bij die drie regeringen. Dat zit zo: de in 2012 verkozen en overwegend islamistische regering van Nationale Redding weigerde in 2014 de macht over te dragen aan de (meer liberale en anti-islamistische) winnaars van de volgende verkiezingen. Resultaat: die laatsten vluchtten naar Tobroek en installeerden er hun eigen regering, met de steun van legergeneraal Khalifa Haftar.

Beschikt een democratisch verkozen regering doorgaans over een nationaal leger, dan gaat het er voor een Libisch eerste minister net om zo veel mogelijk milities en stadslegertjes achter zich te scharen. Elk van de regeringen heeft zo zijn eigen geallieerde wapenmacht. 

Noch Haftar noch Khalifa Ghwell, de sterke man van de “westelijke” regering van 2012, slaagde er echter in alle strijdende partijen met hun uiteenlopende economische, religieuze en tribale belangen achter zich te krijgen.

Want die zijn er ook nog: islamistische brigades zoals het aan Al Qaeda gelieerde Ansar Al Sharia, Berbermilities, de legertjes van machtige stadstaten, Toearegmilities, de paramilitaire Petroleumwacht die de olie-installaties verdedigt tegen IS (en daarmee meteen een belangrijke economische troef in handen heeft), opportunistische warlords… allemaal hebben ze wapens, en allemaal willen ze een deel van de post-revolutionaire koek.

En dan is er IS nog.

• De Regering van Nationale Eenheid is de enige internationaal erkende regering van Libië. Eerste minister is de voormalige zakenman Fayez Al-Sarraj. 
• Het Libisch Nationaal Leger is de strijdmacht die loyaal is aan ex-legergeneraal Khalifa Haftar en zijn "oostelijke" regering van 2014, samengesteld uit milities, stammenlegers en lokale legereenheden. In tegenstelling tot wat de naam zou doen vermoeden, is dit dus niet het leger van de Eenheidsregering.
• De Libische Dageraad (niet op de kaart) was het voormalige "leger" van Haftars rivaal Khalifa Ghwell, en was samengesteld uit islamistische en non-islamistische milities, stadslegers uit Tripoli en Misrata, en strijders uit het westen van Libië (waaronder de Amazigh). Eind vorig jaar is deze coalitie uit elkaar gevallen.
• De Petroleumwacht nam in 2013 de belangrijkste olieterminals in het oosten in om de regering van 2012 economisch te verzwakken. Op dit moment is deze groepering loyaal aan de Eenheidsregering.
• Ansar Al-Sharia, de grootste jihadistische groepering in Libië, is in 2012 ontstaan in Benghazi en heeft banden met Al Qaeda. Het houdt er ook een complexe relatie met IS op na: hoewel ze in Benghazi zij aan zij vechten tegen Haftar, heerst er elders vooral rivaliteit.
• IS wordt in Libië geleid door een Saoedi en bestaat er verder vooral uit Libiërs die gevochten hebben in het noorden van Syrië. Het claimt drie Libische "provincies": rond Derna (waar het intussen verdreven is), Sirte en Fezzan.

Dat zootje verenigen, laat nu net dàt de opdracht zijn van de Nationale Eenheidsregering die sinds 31 maart in Tripoli zetelt onder het toeziend oog van de VN. Premier Fayez Al-Sarraj staat voor een loodzware opdracht. Op het terrein, waar het uiteindelijk moet gebeuren, heeft hij nog niet bijster veel slagkracht. En sterke man Haftar weigert voorlopig met zijn “oostelijke” regering de nieuwe regering te erkennen.

Nationale eenheid vind je in Libië voorlopig dus enkel in de naam van Sarrajs regering.

Desalniettemin is het grondleger van Ghwell grotendeels uit elkaar gevallen. Veel van de machtige stadsbrigades uit het westen van het land die in 2012 achter hem stonden, hebben intussen hun steun toegezegd aan de Nationale Eenheidsregering.

Zo komt het dat een coalitie van stadsbrigades (die vooral uit Misrata komen) en het regeringsleger op dit moment rond Sirte tegen IS vecht. De jihadistische terreurgroep, die twee jaar lang een strook kustlijn van een 240-tal kilometer controleerde rond de stad, is daar nu teruggedrongen tot enkele wijken.

Maar zelfs als IS de slag om Sirte verliest, blijft het een partij om rekening mee te houden in Libië. IS heeft naast Sirte ook al de kop opgestoken in grote steden als Derna, Benghazi en Sabratha. Geschat wordt dat het een zesduizendtal manschappen heeft in het verdeelde land. En zolang de chaos in Libië blijft voortduren, zal IS blijven profiteren van het machtsvacuüm, net zoals het dat in Syrië en Irak gedaan heeft.

Zo zit het dus momenteel in Libië. En binnen enkele maanden? Dan ziet de situatie er weer helemaal anders uit.