De Republikeinen: van Lincoln tot Reagan en Trump
De wortels van de Republikeinen gaan terug tot de Whigs, een beweging die in de jaren 20 van de 19e eeuw ontstaan was tegen het voortvarende beleid van de Democratische president Andrew Jackson (1829-1837). Jackson stond voor een minimalistisch ingrijpen van de overheid, iets -wat ironisch genoeg- de huidige Republikeinen wel kunnen smaken.
De Whigs leverden een paar presidenten, maar nadien viel de partij uiteen. Uit de brokstukken ontstond in 1854 de Republikeinse partij, gericht tegen de expansie van de slavernij, voor kleine boeren en ambachtslui, maar ook voor een modernisering van de staat en van de economie. De Republikeinen of GOP ("Grand Old Party") trokken vooral de kaart van de industrialisering en de "verovering van het Westen".
In 1861 werd de eerste Republikein, Abraham Lincoln, tot president verkozen en uit reactie scheurden de Zuidelijke Democraten zich af, wat leidde tot de bloedige Burgeroorlog (1861-1865). Die werd gewonnen door het Noorden en -op enkele uitzonderingen na- zouden de Republikeinen het Witte Huis en de politiek domineren tot het begin van de 20e eeuw.
In die periode groeide de GOP uit tot de partij van "big business", van de grote industriële groepen in het noorden, die vaak monopolies uitbouwden. Tegelijk werd de partij ook geteisterd door corruptieschandalen.
In de schaduw van "New Deal"
Tussen 1912-1921 en 1933-1953 stond de GOP aan de zijlijn terwijl Democratische presidenten zoals Woodrow Wilson, Franklin Roosevelt en Harry Truman nieuwe federale instellingen uitbouwden. De GOP bleek ook geen antwoord te hebben op de crisis van de jaren 30 en dat verklaarde waarom ze meer dan twintig jaar aan de zijlijn bleef staan.
Het was de oorlogsheld Dwight Eisenhower (1953-1961, links) die de Republikeinen opnieuw aan de macht bracht. Intussen schoof de GOP steeds verder op naar de conservatieve kant.
De oerconservatief Barry Goldwater leed in 1964 een verpletterende nederlaag tegen de Democratische president Lyndon Johnson. In de jaren daarop kon de GOP evenwel de conservatieven in het Zuiden losweken van de Democraten en sindsdien is de "South" een Republikeins bolwerk.
Richard Nixon (1969-1974, foto rechts), ooit vicepresident onder Eisenhower, kon profiteren van die nieuwe machtsbasis, maar het Watergate-schandaal leverde zijn partij imagoschade op.
De erfenis van Reagan
Dat werd ruimschoots goedgemaakt door de triomfjaren van het Republikeins conservatisme onder de presidenten Ronald Reagan (1981-1989) en George Bush Sr (1989-1993).
Onder Reagan knoopte de partij definitief aan met de religieus-conservatieve beweging in de VS, die de strijd aanbond met het beleid van de Democraat Bill Clinton en de basis legde voor het presidentschap van George W. Bush Junior (2001-2009).
De partij staat nu openlijk voor conservatieve christelijke waarden inzake gezin en familie, op sociaal en economisch vlak, voor lage belastingen en weinig overheidsinmenging en vrije keuze voor wapendracht, sociale zekerheid, maar niet voor abortus en seksuele geaardheid. De belangrijkste inzet voor deze verkiezingen is de tegenstand tegen de verplichte ziekteverzekering van Barack Obama.
De GOP staat vooral sterk in het zuiden en het centrum van de VS, maar minder aan de "meer liberale" oost- en westkust. Ze heeft een trouwer en uniformer kiespubliek dan de Democraten, maar zit de laatste tijd steeds meer in een moeilijke spreidstand tussen gematigde centrumconservatieven en de luidruchtige ultraconservatieve vleugel waarvan de Tea Party en allerlei radicale groepen zoals Alt-Right en de "birther movement" deel van uitmaken. De opkomst van de door de partijtop ongewenste en wild om zich heen schoppende presidentskandidaat Donald Trump zou de toch al zo verdeelde Republikeinse partij wel eens uiteen kunnen scheuren.
