Het Congres als tegengewicht voor de president

In de schaduw van de presidentsverkiezingen wordt ook een nieuw Amerikaans parlement of Congres gekozen. Die verkiezingen zijn bijna even belangrijk als die voor het Witte Huis.

De schrijvers van de Amerikaanse grondwet lieten zich vooral door een groot principe leiden: "Liberty" of vrijheid en dat moest worden verwezenlijkt door "checks and balances" waarbij de belangrijke instellingen elkaars macht binnen de perken hielden.

Tegenover de president als uitvoerend staatshoofd werd dus het wetgevende parlement of Congres geplaatst. Dat bestaat uit twee kamers: een Huis van Afgevaardigden met 435 zetels en de Senaat met 100 zetels. 

De relatie tussen president en het Congres is erg belangrijk. Zo kon president Obama zijn wet op de algemene ziekteverzekering door het parlement sluizen toen hij in beide kamers nog op een Democratische meerderheid kon rekenen.

De voorbije jaren hebben de Republikeinen de meerderheid in beide kamers van het Congres. Op die manier konden ze het beleid van de Democratische president Obama afremmen en leidde dat tot conflicten. In de kwestie over de verhoging van het schuldplafond kwam het lange tijd tot een aanvaring tussen het Huis en de president, en dreigde de overheid even zonder geld te vallen. 

Het Huis als wetgever

Het Huis van Afgevaarden telt 435 zetels. Wie daarin zit, vertegenwoordigt de burgers van zijn of haar kiesdistrict. Staten met een grote bevolking hebben dus meer "representatives" dan dun bevolkte staten.

Opvallend is de erg korte ambtstermijn. Om de twee jaar worden alle leden van het Huis al dan niet herkozen. In de praktijk slagen veel leden evenwel om hun zetel lang vast te houden.

Het Huis doet een groot deel van wetgevende werk. Wetsvoorstellen worden er al dan niet goedgekeurd. De leider van de grootste fractie wordt de voorzitter van het Huis of de "speaker". Dat is van belang want die "speaker" neemt tijdelijk de rol van staatshoofd over als de president en de vicepresident niet in staat zouden zijn om te regeren.

De leden van het Huis hebben ook de bevoegdheid om een afzettingsprocedure te starten tegen hoge functionarissen en zelfs de president, maar het is wel de Senaat die zich daarover moet uitspreken.

De Senaat heeft verdragsbevoegdheid

De Senaat houdt zich ook bezig met wetgevend werk. Als de wetsvoorstellen die in het Huis en de Senaat goedgekeurd worden, van elkaar verschillen, moeten beide kamers een compromis zoeken. 

Toch is er een groot verschil tussen beide kamers. Zo is de Senaat een vertegenwoordiging van de 50 staten van de VS. Die hebben elk -ongeacht hun bevolking- recht op twee senaatszetels. Het dichtbevolkte Californië heeft dus twee senatoren, net als het kleine Rhode Island in het noordoosten.

De 100 senatoren hebben elk een ambtstermijn van zes jaar, maar om de twee jaar is een derde van de zetels herkiesbaar. Zo is er tegelijk dynamiek en continuïteit in de vergadering.

De senatoren hebben ook extra bevoegdheden. Zo moeten zij de internationale verdragen ratificeren en groen licht geven aan hoge ambtenaren die door de president benoemd worden. Als een ontslagprocedure of "impeachment" tegen een president ingesteld is door het Huis, moet de Senaat de beslissing nemen.


Meest gelezen