Voor- en tegenstanders van het regime in Syrië

Een interventie in Syrië kan het machtsevenwicht in de regio helemaal omgooien. Het complexe Syrië is dan ook centraal gelegen in het kruitvat dat Midden-Oosten heet. De val van het regime van Bashar al-Assad kan enorme geostrategische gevolgen hebben.

Meer dan twee jaar na het uitbreken van de opstand tegen Bashar al-Assad staat het conflict in Syrië op het punt om te escaleren tot een gruwelijke oorlog waarin buitenlandse machten hun eigen belangen te verdedigen hebben.

De Verenigde Staten, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Turkije en een aantal Golfstaten willen niet meer aan de kant toekijken. Rusland, China en Iran blijven het regime van Bashar al-Assad steunen.

Bondgenoten van het regime in Syrië

  • Rusland en China

Al sinds het begin van het conflict houden Rusland en China het regime van Assad de hand boven het hoofd. Beide landen hebben meermaals hun veto in de VN-Veiligheidsraad gebruikt om ontwerp-resoluties over het conflict tegen te houden. Ze verwerpen nu ook een militaire interventie.

De vriendschap tussen Syrië en Rusland dateert van de Koude Oorlog, toen het Syrische Baath-regime een bondgenoot was van de toenmalige Sovjet-Unie. Rusland heeft nog altijd een militaire basis in Syrië en heel wat economische belangen. Vandaag is Damascus de laatste echte bondgenoot van Moskou in het Midden-Oosten.

Daarnaast is Moskou als de dood voor een mogelijke machtsovername in Damascus door moslimextremisten. Dat zou een "slecht voorbeeld" kunnen vormen voor allerlei extremistische groeperingen in het overwegend islamitische zuiden van Rusland. Moskou ziet lever een niet-confessioneel regime - zoals dat van Assad - in Damascus.

China is in het verleden nooit echt uit geweest op de verdediging van het regime-Assad maar deelt de Russische bezorgdheid over de westerse zendingsdrang om de democratie te verspreiden en de eigen invloedssfeer te vergroten. 

  • Iran en de Hezbollah

Het Baath-regime van Bashar al-Assad, hoe seculier ook, is sinds jaar en dag bevriend met het religieuze bewind in Iran en de radicaal sjiitische militie Hezbollah in buurland Libanon. Dat komt omdat de Assad-clan behoort tot de kleine alawitische minderheid in Syrië, een groep die erg verwant is met het “twaalver” sjiisme dat in Iran staatsgodsdienst is.

Via Syrië en de Hezbollah heeft het Iraanse regime een “sjiitische as” uitgebouwd in het Midden-Oosten tegenover Israël en het Westen, maar ook tegenover de soennitische meerderheid in de Arabische wereld. Het grootste conflict in de regio is niet dat tussen het Westen en Rusland of tussen Israël en de Arabische staten, maar wel de al veertien eeuwen woedende machtsstrijd tussen sjiieten en soennieten.

De val van Assad zou de Hezbollah marginaliseren en de Iraanse invloed in de regio sterk terugdringen. Dat verklaart ook waarom Saudi-Arabië, grote rivaal van Iran, tegenstanders van het Syrische regime financiert, waaronder groepen die gelinkt worden aan het terreurnetwerk Al Qaeda.

Bondgenoten van de Verenigde Staten

  • Het Westen

Iran verder isoleren is een van de grootste betrachtingen van de Verenigde Staten. Daarnaast hopen ze ook de invloed van Rusland te verminderen, want de rivaliteit tussen het Westen en Rusland speelt zich ook in Syrië af.

Net als de gewezen koloniale machten Frankrijk en Groot-Brittannië, die zich als eersten uitspraken vóór een militaire interventie, steunen de VS van meet af aan de oppositie tegen het Assad-regime. Maar Washington vreest ook een machtsovername in Damascus of een te grote invloed van radicale islamistische groepen. Dat verklaart waarom het Westen er niet echt op uit is om Assad weg te krijgen.

  • Arabische landen en Turkije

De radicaal islamitische groepen worden gefinancierd en bewapend door Saudi-Arabië, maar ook door Qatar en Turkije. Ook die landen willen hun invloed in de regio uitbreiden. Qatar en Turkije steunen vooral de groepen die verbonden zijn met de Moslimbroeders, Saudi-Arabië de radicale islamisten.

Tegelijk zijn Saudi-Arabië, de Golfstaten en Turkije belangrijke bondgenoten van de Verenigde Staten in het Midden-Oosten. Dat heeft onder meer te maken met olie en met geostrategische belangen die gelijklopen.

  • Israël

Rest de dubbelzinnige rol van Israël. Al decennialang werpt Syrië zich op als de belangrijkste tegenstander van de Joodse staat, die sinds 1967 de Syrische Golanhoogte bezet houdt. Als het regime van Assad valt, verdwijnt voor Israël een oude vijand.

Anderzijds is het niet duidelijk waar het post-Assad-Syrië naartoe zal gaan. Israël is beducht voor een mogelijke opmars van de Moslimbroederschap of meer radicale soennitische groepen. Daarbij vergeleken zou een verzwakte Assad voor Israël "een betrouwbare en voorspelbare vijand" zijn.

Meest gelezen