Het lijden van New Orleans of "The Big Easy"

29 augustus 2005. Orkaan Katrina raast langs de stad New Orleans in de Verenigde Staten. Ondanks alle voorspellingen is het Biloxi dat het oog van de orkaan moet trotseren. Toch brengt Katrina veel wind en water met zich mee, waardoor er veel water uit de Golf van Mexico langs de Mississippi-rivier naar het Pontchartrain-meer wordt geduwd.

De dijken die de stad moesten beschermen, begeven het. Inwoners vertellen later dat de brekende dijken klonken als luide explosies. Het water overspoelt de stad en stijgt snel. De achterblijvers moeten naar hun zolder vluchten en zich met hamers proberen een weg te banen door het dak om zichzelf daar in veiligheid te brengen.

Een dag voordien heeft de burgemeester van de stad, Ray Nagin (foto), het bevel tot verplichte evacuatie afgekondigd. Iedereen die weg kan, moét vertrekken. Alle banen van de snelweg zijn opengesteld voor uitgaand verkeer, de "contraflow". Honderdduizend mensen trekken naar het noorden en oosten, op de vlucht voor water en wind.

Toch zijn er ook veel inwoners die besluiten te blijven. Sommigen denken dat de storm wel zal koelen zonder blazen, anderen blijven om have en goed te beschermen, en nog anderen beschikken simpelweg niet over vervoersmiddelen om de stad te verlaten.

Vele duizenden zoeken een schuilplaats in de Superdome of het Convention Center. Maar krijgen daar af te rekenen met derdewereldtoestanden. De airconditioning is uitgevallen en de toiletten zijn verstopt, waardoor de stank niet te harden en de hitte ondraaglijk is. Er is geen medicatie voor de zieken, waardoor mensen sterven.

De hulpverlening komt tergend traag op gang. Een dag na de overstroming is de kustwacht als eerste ter plaatse. Die doet wat ze kan met een klein aantal helikopters en boten.

Ook de burgers die gebleven zijn, steken de handen uit de mouwen. Ze zijn heel vindingrijk. Koelkasten worden gebruikt om kinderen en ouderen in te vervoeren. Luchtmatrassen, wc-deuren en autobanden doen dienst. Een ooggetuige vertelt in de documentaire van Spike Lee "When the levees broke" dat het lijkt alsof iedereen plots een kano heeft. "Het leken wel auto's."

De organisatie die instaat voor het behandelen van soortgelijke rampen, het Federal Emergency Management Agency (Fema) behandelt het probleem alsof de dijken niet gebroken zijn. Fema snapt de omvang van het probleem niet. De stad staat voor 80 procent blank. Het duurt drie dagen voordat het hoofd van Fema, Michael Brown, beseft dat er nog overlevenden zijn in het Convention Center.

Het leger is pas vier dagen na de ramp ter plaatse. De Canadese ruiterpolitie uit Vancouver, “de mounties”, zijn sneller in New Orleans om hulp te bieden dan het Amerikaanse leger. De soldaten gaan ook heel driest te werk. Ze hebben weinig oor naar de hulpkreten van de overlevenden die in hun huizen zijn achtergebleven. Hun opdracht is vooral het plunderen tegen te gaan.

De overlevenden in de stad zitten zonder eten en drinken. Er wordt massaal voedsel gestolen uit onbeheerde supermarkten. Maar er zijn ook georganiseerde bendes die televisies en elektronica buitmaken. Zelfs politieagenten worden betrapt met dvd’s in hun handen.

De soldaten negeren niet alleen de roep om hulp van de overlevenden. Ook de lichamen van de doden blijven liggen in de straten. Er is niemand om ze op te halen. In de stad is er ongecontroleerd geweld en heerst er wijdverspreide chaos.

Het lijkt ondenkbaar dat zoiets kan gebeuren in de Verenigde Staten. De vraag die bij velen rijst, is “Waar is de federale overheid?”. Volgens de Amerikanen schiet de overheid, en meer bepaald president George W. Bush, tekort. Bush is niet geïnteresseerd in de overstromingen. Irak eist al zijn aandacht op. Dick Cheney, de vicepresident, is gaan vissen en Nationaal Veiligheidsadviseur Condoleezza Rice is aan het shoppen.

Ook de uitspraken van president Bush (foto) dat niemand de dijkbreuken had kunnen voorzien, zetten kwaad bloed. Uit verschillende rapporten is immers gebleken dat voor de dijkbreuken op voorhand was gewaarschuwd. Het feit dat de president pas 48 uur na de ramp zijn vakantie onderbreekt, valt niet in goede aarde.

Ook als bij de regering de omvang van het probleem duidelijk wordt, ligt hun prioriteit bij het bestrijden van het terrorisme. Ze zijn er immers van overtuigd dat terroristen van de situatie misbruik zouden maken om de Verenigde Staten opnieuw te treffen. De mensen met vreemdklinkende namen die in de stad zijn achtergebleven, worden opgepakt en in kooien gestoken waar ze soms weken opgesloten zitten. Vaak krijgen ze geen eten of drinken. Het boek “Zeitoun” van Dave Eggers vertelt het waargebeurd verhaal van de Amerikaan van Syrische komaf Abdulrahman Zeitoun, die zo wordt opgepakt en een tijdlang spoorloos is voor zijn gezin.

De kritiek die burgemeester Nagin krijgt, is dat hij meer denkt aan de ondernemers en de bedrijven in de stad dan aan de inwoners zelf.

Er speelt ook een historisch conflict tussen Nagin en Catherine Blanco, de gouverneur van de staat Louisiana. Bij de vorige gouverneursverkiezingen had Nagin de Republikeinse kandidaat Bobby Jindal gesteund. Blanco had de verkiezingen gewonnen, maar zou Nagins steun aan haar tegenkandidaat nooit hebben kunnen verkroppen. Daarom zou ze Nagin een loer hebben gedraaid bij de hulpverlening.

Maar de stad heeft geleerd op zichzelf terug te vallen. Op federale overheid, de staat of de stad rekenen ze niet. Ze helpen zichzelf. Daardoor heerst er veel solidariteit en optimisme in New Orleans.

Nu nog zijn veel huizen verwoest en zijn ramen en deuren dichtgetimmerd. Maar stilaan herleven de wijken en worden er nieuwe huizen en winkels gebouwd. Dit mede dankzij gulle weldoeners, zoals de ondernemer Leonard Riggio van de boekenwinkels Barnes & Noble met zijn “Project Home Again” en acteur Brad Pitt met zijn “Make It Right”-bouwproject (foto geel huis). De inwoners van New Orleans noemen zichzelf niet het zuiden van Amerika, maar wel het noorden van de Caraïben. Ze beschikken over een onverwoestbare veerkracht en optimisme. Niet voor niets wordt New Orleans "The Big Easy" genoemd.