Aangrijpend verslag uit Samos: "Kinderen dragen hier krantenpapier als luiers"

17 dagen in een vluchtelingenkamp op Samos, een Grieks eilandje vlak bij Turkije. Zo brengt Karrewiet-journaliste Greet Verhaert dit jaar haar vakantie door. Ze schreef deze aangrijpende reportage.

Wat vroeger een gevangenis was op Samos, is nu een vluchtelingenkamp. Hetzelfde stukje steile grond op een bergflank, dezelfde omheining met hoge prikkeldraad, dezelfde politiebewaking. Alleen de poort staat open. De poort naar Europa, hopen ze allemaal. Op goede hoop leven is de enige optie hier. Terwijl ze wachten op een interview, of op een verdict na het interview.

Met zo’n 1.600 zitten de vluchtelingen in het kamp. In 2 weken tijd zijn er zeker 400 bijgekomen. Eens ze onderschept worden door de politie of de kustwacht, worden ze naar een kooi gebracht die later leidt naar het kamp. Iedereen krijgt een nummer op zijn hand geschreven en wacht, gewond of niet, op een registratie voor ze het kamp mogen betreden. Naast officiële papieren krijgen ze ook een adres opgegeven. Rij 11 container 4, of rij 4 zonder verdere specificatie. Voor de geadresseerden is het elke dag een verrassing of ze de weinige ruimte die ze nog hebben, moeten delen met iemand of niet.

Het kamp barst uit zijn voegen. De grote toestroom zorgt ervoor dat geen enkele container of tent nog ruimte biedt. Kleine tentjes worden systematisch als noodoplossing toegevoegd naast de omheining. Families slapen samen op 16 vierkante meter tussen kartonnen platen die een roosterverdeling maken in de grote tent van UNHCR. Temperaturen tot 45°C zijn er geen uitzondering. Sinds enkele dagen slapen mensen gewoon buiten. Omdat ze geen adres kregen, omdat de matrassen op zijn of omdat hun bed gestolen werd.

De Griekse overheid weigert de infrastructuur en logistieke hulp te verbeteren. Integendeel. Éen kraantje drinkbaar water hebben ze ter beschikking. Eentje met een miezerig debiet. Eentje voor 1.600 bewoners. Je zou een stormloop aan mensen verwachten naar die ene bron, maar dat is niet het geval. Veel mensen weten niet dat dit het enige drinkbare water is en gebruiken daarom nietsvermoedend de andere zeldzame kraantjes in het kamp. Zeep wordt al meer dan een maand niet uitgedeeld in het kamp en velen beschikken niet over middelen om het zelf aan te kopen. Met alle gevolgen vandien. Een inhumane hel voor de vluchtelingen, een paradijs voor het ongedierte.

Schurft, luizen, vlooien, bedwantsen, muizennesten, maden in het eten, … De hygiënische omstandigheden tarten de verbeelding. Al meer dan een maand zijn er ook geen pampers meer ter beschikking in het kamp. Peuters lopen met krantenpapier om zich gewikkeld, of ouders doen een poging een gebruikte luier uit te wassen en te hergebruiken.

De Griekse organisatie die verantwoordelijk is voor de medische zorg kampt met een artsentekort. Internationale ngo’s proberen dat tekort aan te vullen. Maar hun aanwezigheid wordt vanuit de overheid gedwongen beperkt tot een minimum. Ze moeten het stellen met weinig ruimte en ook die ruimte wordt nog verder ingeperkt. Een bijkomende inkrimping van hun onmisbare werk is een aftelklok die tikt naar het eerste dodelijke slachtoffer.

De medische klachten waarmee vluchtelingen een poging doen om bij een dokter te geraken zijn uiteenlopend: kinderen met koorts, psychosomatische klachten, oude onverzorgde (oorlogs)wonden, suïcidale gedachten, miskramen, verkrachtingen, automutilatie, paniekaanvallen… Bij zeer ernstige en dringende verwondingen, wordt een patiënt overgebracht naar het ziekenhuis van Samos. In het beste geval doen ze er daar alles aan om de gewonde in kwestie te verzorgen, in het slechtste geval leggen ze hem terug op straat.

Drie weken geleden vond een jongen van zo’n 10 jaar een man die zichzelf probeerde op te hangen aan een boom vlak naast het kamp. Hij haalde er snel hulp bij van een 16-jarige vluchteling die in de buurt was. Samen slaagden ze erin de man net op tijd te ontknopen. De man werd gestabiliseerd en overgebracht naar het ziekenhuis. Psychologische hulp is er niet voor de jongens. De oudste geeft zelf aan dat het niet nodig is. Dat hij al mensen in stukken heeft zien gesneden worden. Dat hij dus wel oké is nu.

Misschien wordt de gevangenis van Samos een symbool voor de vluchtelingencrisis in het begin van de 21ste eeuw. Een desolate plek waar een lokaal gidsenbureautje zich heeft gevestigd. Misschien wordt het een monument waar toeristen binnen 50 jaar rondwandelen en zich verontwaardigd de vraag stellen “Hoe is dit in godsnaam kunnen gebeuren?”.

Meest gelezen