Britten vragen tijdelijke douane-unie met de EU na brexit

Het voorstel staat in de nieuwe strategie voor een brexit die de regering-May in Londen nu bekendmaakt. Londen houdt dus vast aan een brexit tegen maart 2019, twee jaar nadat de Britten om een vertrek uit de Europese Unie hebben gevraagd.

Het is ondertussen duidelijk dat de onderhandelingen daarover niet van een leien dakje zullen lopen, ook al omdat er veel tijd verloren is door de vervroegde verkiezingen in het Verenigd Koninkrijk en de tijd die nodig was om een nieuwe regering te vormen.

Om de economische schok van een brexit grotendeels op te vangen, stelt Londen nu voor om een "tijdelijke douane-unie" met de EU af te spreken vanaf maart 2019. Dat moet de bezorgdheden van de bedrijven aan beide kanten van het Kanaal wegnemen en het zou de Britse regering dan in staat stellen handelsakkoorden te sluiten met andere potentiële partners zoals de Verenigde Staten, voormalige "dominions" zoals Canada, Australië, Nieuw-Zeeland of landen zoals China en India.

Zolang het VK lid is van de Europese Unie, is het land gebonden aan de handelsverdragen die de EU met anderen heeft afgesloten en mag Londen zelfs geen nieuwe onderhandelingen voeren. 

De EU-onderhandelingsdelegatie zegt niet bij voorbaat neen tegen het Britse verzoek. Een dergelijke douane-unie zou overigens ook in het voordeel van Europese bedrijven zijn. Toch zal de Britse vraag om die douane-unie pas in overweging genomen worden "als er voldoende vooruitgang is op een aantal cruciale punten in de onderhandelingen" en dat tegen oktober van dit jaar.

Naast economische gevolgen hebben beide partijen ook belang bij het vermijden van "een harde grens" tussen de Britse provincie Noord-Ierland en de Ierse Republiek. Dat laatste land blijft hoe dan ook een deel van de Europese Unie.

Een harde brexit met het doorsnijden van alle handelsrelaties zou de economische opgang aan beide kanten van die grens in Ierland grotendeels tenietdoen en tot nieuwe spanningen en mogelijk geweld kunnen leiden tussen katholieken en protestanten in Noord-Ierland.

Een douane-unie houdt in dat de deelnemende landen elkaar onderling geen invoerheffingen opleggen voor ingevoerde goederen en dat ze tevens dezelfde invoertarieven handhaven tegenover niet-leden, dus aan de buitengrens van de unie. Die unie werd bepaald in de verdragen van de Europese Economische Gemeenschap (EEG) in 1957 en werd gerealiseerd in 1968.

Sinds 1993 is binnen de Europese Unie (de meer uitgebreide opvolger van de EEG) de interne markt of eenheidsmarkt van kracht waarbij alle handelsbelemmeringen wegvallen. Concreet omvat die interne markt vrij verkeer van goederen, diensten, kapitaal en personen, alsook de harmonisering van regels inzake veiligheid en openbare aanbestedingen.

Die interne markt omvat nu ook niet-lidstaten zoals Noorwegen, IJsland en Liechtenstein. Met Zwitserland heeft de EU aparte akkoorden. De EU heeft nu al een douane-unie voor industriële goederen met Turkije, dat ook geen lidstaat is.