O.J. Simpson: de val van een Amerikaanse held

O.J. Simpson. Een naam als een klok. Misschien wel even bekend -en al minstens even lang- als Donald Trump. O.J. Simpson zit weer volop in het nieuws door zijn vervroegde vrijlating. Waarom is Amerika zo gefascineerd door O.J.? Onze Amerikacorrespondent Björn Soenens zoekt naar verklaringen.
O.J. Simpson in 1995 toen hij werd vrijgesproken voor dubbele moord

De soap opera O.J. is terug. Elke tv-zender heeft de hoorzitting over zijn vervroegde vrijlating rechtstreeks uitgezonden met commentaar vooraf en commentaar achteraf. Special News Report, meldden alle zenders. De hoorzitting van de eeuw, klonk het als een hyperbool. Het drama O.J. was even helemaal terug. Twitter ontplofte. #OJSimpsonParole ontketende een storm van opinies voor en tegen.

O.J. zat al negen jaar in de gevangenis. Gewapende overval, kidnapping en ongeoorloofd gebruik van een vuurwapen leverde hem tijdens een strafproces met vijf medeplichtigen een buitenproportionele straf van 33 jaar cel op. Hij was 61 bij de veroordeling in 2008.

Maar de zaak die iedereen zich herinnert is die van 23 jaar geleden. Het was het proces van de eeuw. Sportheld O.J. Simpson werd in 1994 verdacht van moord op zijn ex-vrouw Nicole Brown en haar nieuwe vriend Ron Goldman. Badend in een plas bloed, na vele messteken, werden beide slachtoffers teruggevonden in de villawijk van Brentwood, L.A. Iedereen herinnert zich nog levendig de achtervolging op de Amerikaanse snelweg in de witte Ford Bronco live op tv. Iedereen dacht: "O.J. heeft het gedaan". Er leken veel bewijzen, zoals voetafdrukken en bloedsporen. Live in de media, per mobiele telefoon, werd onderhandeld met een O.J. op de vlucht. Hij werd vrijgesproken ondanks talloze bewijzen van het tegendeel.

De vijfdelige documentaire tv-serie "O.J.: Made in America" kreeg begin dit jaar nog een Oscar. O.J. is altijd goud geweest voor vele handen. De documentaire van bijna 8 uur lang is een meesterwerk en was ook te zien op Canvas. Het is een epos over Amerika zelf: over de opkomst en de val van een Amerikaanse held. Het gaat niet alleen over het lot van O.J. En passant gaat het ook over rassenongelijkheid, de kwalijke verhouding tussen de politie (van L.A.) en de zwarte bevolking, over klassenjustitie en over de ongelofelijke uitwassen van de celebritycultuur.

(Lees verder onder de foto)

Reno Gazette-Journal Reno Gazette-Journal

"I’m not black, I’m O.J."

Simpson was de beste American Football-speler van zijn generatie (eind jaren zestig tot midden jaren zeventig van de vorige eeuw. De beste running back van zijn tijd. O.J. was in staat om in volle versnelling het hele veld over te steken en scoren.

Een jongen uit de arme buurten van San Francisco die zich via de sport opwerkte tot een grote Amerikaanse held. Simpson voelde zich niet meer zwart, maar gewoon O.J. Hij leek wel een held zonder kleur. Zijn roem en populariteit waren groot - ook na zijn sportcarrière, als acteur - en het maakte O.J. bijna onaantastbaar. Intussen sijpelden ook de verhalen door dat hij ziekelijk jaloers was en zijn vrouw Nicole geregeld mishandelde. Ook al wees alle bewijsmateriaal in de richting van O.J. na de moord op zijn ex-vrouw, hij ging vrijuit. Het proces in 1995 hield heel Amerika in de ban.

Zijn legendarische advocaat, wijlen Johnny Cochran, stelde in de moordzaak het feit dat O.J. zwart was centraal. 90% van de blanke Amerikanen waren overtuigd van zijn schuld. Drie kwart van de zwarte Amerikanen geloofde in zijn onschuld. De enorme vreugde onder de zwarte bevolking over zijn vrijspraak was kenmerkend voor de verziekte en vergiftigde verhouding tussen zwart Amerika en de (racistische) politie.

O.J. zelf had weinig op met de zwarte burgerrechtenbeweging. Hij wilde gewoon blank en beroemd zijn. O.J. Simpson en Bill Cosby waren ongeveer de enige zwarte beroemdheden die in gelijke mate omarmd werden door de blanke meerderheid. Dat O.J. Simpson meer dan 10 jaar later tot 33 jaar cel werd veroordeeld voor een bizarre overval waarbij Simpson zijn eigen gestolen souvenirs en foto’s wilde terugkrijgen, zien nogal wat waarnemers als weerwraak voor de vrijspraak in de moordzaak.

(Lees verder onder de foto)

Copyright 2017 The Associated Press. All rights reserved.

O.J. en Trump

O.J. is intussen 70 jaar. Op 1 oktober is hij weer een vrij man, maar hij moet zich aan stevige probatievoorwaarden houden. Hij mag niet drinken en moet zich ver weg houden van strafbare feiten. Hij moet de nabestaanden van zijn vermoorde ex-vrouw en vriend overigens nog 33 miljoen dollar schadevergoeding betalen (in de strafzaak werd hij vrijgepleit, maar in de burgerlijke rechtszaak werd hij veroordeeld tot schadeloosstelling). Amper 1% van wat hij moest betalen, heeft hij al voldaan.

Maar O.J. heeft altijd goede advocaten gehad. Veel van zijn geld wordt al jaren ondergebracht in een pensioenfonds dat immuun is voor Justitie. Als ex-American Football-speler krijgt hij een pensioen van de NFL dat schommelt tussen de 50 en de 100 000 dollar per jaar. De contracten voor zijn memoires liggen wellicht al klaar, net als de duurbetaalde exclusieve tv-interviews. O.J. houdt van de camera’s, de camera’s houden van hem.

O.J. Simpson en president Donald Trump kennen mekaar (al lang), het zijn generatiegenoten (70 en 71 jaar oud). Er zijn vrolijke foto’s van hen samen. Hun carrières, hun temperament en hun opvattingen over vrouwen stroken nogal met mekaar. Ook hun gevoel voor publiciteit en commercie sporen. O.J. was zeer lang het reclame- en rolmodel voor autoverhuurder Hertz. Hij liet zien hoeveel weelde en macht je kunt verwerven, ook als je zwart bent. Velen vonden hem een Oreo, zwart van buiten, blank van binnen.

O.J. was altijd zo’n grote en populaire held – in de sport en op het witte doek – dat hij niet schuldig kon zijn, toch? O.J. gaat ook nog altijd door het leven als The Juice. Zijn bijnaam verwijst naar zijn initialen die in de VS ook worden gebruikt voor Orange Juice. Simpson slaagde er altijd meesterlijk in om van zichzelf een slachtoffer te maken. Dat deed hij ook op de hoorzitting over zijn vrijlating: eigenlijk was hij erin geluisd door anderen. Eigenlijk is hij een goede kerel die geen vlieg kwaad zou doen. Bij zijn vrijlating op zijn zeventigste heeft hij veel van zijn pluimen verloren. Daarmee staat O.J. een beetje model voor heel Amerika: het verlies van de onschuld. De verhouding met zwart Amerika is nog altijd problematisch en de invloed van geld en celebrity minstens even groot. Ja, alles gaat voorbij, behalve het verleden.

Björn Soenens is Amerikacorrespondent voor VRT NWS. Hij woont in New York City, maar reist heel de VS door op zoek naar verhalen van en over Amerikanen. Je kan hem volgen op Twitter (@bsoenensvrt) en op zijn journalistenpagina op Facebook.

Meest gelezen