Trump valt eigen minister van Justitie Sessions aan

"Sessions had zichzelf nooit ongeschikt mogen verklaren. En als hij dat van plan was, had hij me dat moeten zeggen voor hij de job aanvaardde. Dan had ik iemand anders gekozen."

De frustraties van de president over de opstelling van Jeff Sessions in het Rusland-onderzoek zijn niet nieuw. Maar dat Trump ze openlijk en uitvoerig ventileert in de krant The New York Times is, zelfs naar de maatstaven van Trump, behoorlijk ongewoon.

Sessions verklaarde zichzelf in maart ongeschikt of onbevoegd om toe te zien op het onderzoek van zijn departement naar de Rusland-connecties (‘recuse’ in het Engels). Hij deed dat omdat hij zelf voorwerp van dat onderzoek was geworden, toen bekend raakte dat hij vorig jaar twee keer een ontmoeting had gehad met de Russische ambassadeur in Washington DC. Tijdens zijn hoorzitting voor de Senaat had hij nagelaten die contacten te vermelden.

Dat Sessions afstand deed van zijn supervisie over dat onderzoek, was vanuit juridisch oogpunt logisch en correct. Voor president Trump leek het nochtans op capitulatie en op een halve schuldbekentenis, en al snel lekten berichten uit in de Amerikaanse pers dat Trump woedend was op zijn minister. 

Op een bepaald moment liep de spanning zo hoog op, dat Sessions zijn ontslag aanbood, wat door Trump dan weer geweigerd werd.

Nu noemt Donald Trump in het kranteninterview de beslissing van Sessions "heel onrechtvaardig tegenover de president". In de meeste westerse democratische landen zou een dergelijke openlijke terechtwijzing van een minister door zijn premier of president maar één ding kunnen betekenen: dat de minister zijn koffers mag pakken.

In het Witte Huis van Trump verloopt evenwel weinig of niets volgens de vaste spelregels en geplogenheden. Sessions zou alsnog de eer aan zichzelf kunnen houden, of hij kan - vernederd en verdacht gemaakt - in stilte verder werken.

Sessions is niet de enige die Trump op de zenuwen werkt. In het interview haalt de president ook de positie onderuit van de speciale aanklager in het Rusland-onderzoek, Robert Mueller. Trump suggereert dat hij bezwarende informatie achter de hand houdt over Mueller. “Er spelen belangenconflicten waarover ik niets gezegd heb, maar op een bepaald moment zal ik dat doen.”

Ook waarnemend FBI-directeur Andrew McCabe kreeg een sneer in het interview, omdat diens vrouw Jill als politica gefinancierd was vanuit Democratische hoek. De adjunct-minister van Justitie, Rod Rosenstein, wekt dan weer de argwaan van Trump omdat die uit Baltimore afkomstig is – een bolwerk van de Democraten. En voor gewezen FBI-baas James Comey voelt Trump schijnbaar enkel nog minachting en wrok. Zijn getuigenis voor de Senaat “stond bol van de leugens”, zegt Trump.

Het interview werpt ten slotte nog enig licht op het gesprek met Vladimir Poetin, tijdens het diner van de wereldleiders op de G20 in Hamburg. Dat gesprek was nooit gemeld door het Witte Huis, maar raakte bekend via een politieke wetenschapper die zijn informatie had van aanwezigen. Volgens de politicoloog duurde dat tafelgesprek - zonder Amerikaanse tolk of adviseurs - bijna een uur. Trump zelf houdt het op 15 minuten.

Volgens de president wisselde hij bij die gelegenheid vooral grapjes uit met Poetin. Toch noemde hij één ernstig onderwerp dat ze hadden aangesneden: adoptie.

Adoptie? Ook zijn zoon Donald Jr. had uitgerekend daarover gesproken met de Russische delegatie die in juni vorig jaar de Trump Tower bezocht. Waarom houdt adoptie iedereen bezig?

In feite verbergt het thema "adoptie", in de context van gesprekken met Russische vertegenwoordigers, een veel breder veld. In 2012 keurde het Amerikaanse Congres sancties goed tegen Russische figuren die betrokken waren bij de schending van mensenrechten (de “Magnitsky Act”). Dat zette toen kwaad bloed in Moskou, en als vergelding werd de adoptie van Russische kinderen in de VS geblokkeerd.

Het valt moeilijk te geloven dat er enkel over dat luik adoptie wordt gesproken, zonder dat het luik van de sancties aan bod zou komen. Dat Trump aan The New York Times verklapt dat hij, informeel aan het diner, met niemand minder dan Vladimir Poetin over die kwesties heeft gesproken, wekt op zijn minst verbazing.

Sergej Magnitsky was een Russische advocaat die in 2008 een web blootlegde van wijd vertakte corruptie en van belangenverweving tussen bedrijven en het Kremlin. Magnitsky werd gearresteerd en mishandeld in de gevangenis, en stierf daar in onduidelijke omstandigheden.

Als reactie keurde het Amerikaanse Congres een wet goed die sancties uitvaardigde tegen 18 Russische regeringsfunctionarissen en bedrijfsleiders: ze kregen een inreisverbod in de VS en hun tegoeden bij Amerikaanse banken werden bevroren.

Moskou was bijzonder ontstemd over die wet. Als vergelding tekende president Poetin een wet die de adoptie van Russische kinderen in de VS blokkeerde.

De kring van zakenmensen en topfiguren die door de Magnitsky Act getroffen waren, bleef intussen druk uitoefenen en lobbyen om hem te laten herroepen. Daarvoor werden advocaten ingeschakeld als Natalja Veselnitskaja of lobbyisten als Rinat Achmetsjin - toevallig twee personen die een ontmoeting hadden met Donald Trump Junior, in juni vorig jaar in de Trump Tower.

Ook toen ging het, volgens Donald Junior, over "adoptie". Net als in het gesprek van president Trump met Poetin tijdens het G20-diner. Het klinkt onschuldig. Maar in een Russisch-Amerikaans overleg moet "adoptie" als gespreksonderwerp vrijwel zeker wijzen op de bredere controverse: de Magnitsky-sancties tegen een machtig Russisch netwerk.