Top van terreurgroep IS is al "onthoofd", met of zonder al-Baghdadi

Of IS-leider en "kalief" Umar Abu Bakr al-Baghdadi nu gedood is of niet, het leiderschap van de terreurgroep wordt alsmaar smaller. Het voorbije jaar zijn de meeste topleiders al gedood bij aanvallen van "special forces", vliegtuigen of drones. Het zal niet gemakkelijk zijn om een nieuwe "kalief" te vinden die voldoende militair en vooral religieus-theologisch gezag heeft.
AP2014

Op het terrein krijgt IS het voorbije jaar de ene klap na de andere, militair dan. Het "kalifaat" dat grote delen van Syrië en Irak omvatte, is gekrompen tot wat dun bevolkte gebieden in het grensgebied en in de Eufraatvallei. Enkele dagen geleden leed IS een zware nederlaag toen de Iraakse stad Mosul bevrijd werd door het Iraakse leger.

Verlies van terrein is één zaak, een andere is het sneuvelen van duizenden strijders. Collega Rudi Vranckx merkt bovendien op dat het voorbije jaar de meeste topfiguren van IS zijn gedood door het Amerikaanse leger. IS is zo volgens hem zowat "onthoofd" wat leiderschap betreft en het wordt zo moeilijk om een eventuele opvolger te vinden voor IS-leider al-Baghdadi, als die gedood zou zijn.

Dat IS zelf nog niet gereageerd heeft op het bericht over de dood van al-Baghdadi, doet Vranckx denken aan de Afghaanse taliban die eerder de dood van hun leider en stichter Mullah Omar Mohammed twee jaar lang stilhielden. Toen dat dan toch bekend werd, was er onenigheid binnen de taliban over zijn opvolging.

In het licht van het militaire debacle op het slagveld is dat een scenario dat IS nu kan missen als kiespijn. Omdat al-Baghdadi zelf bijna nooit in het openbaar verscheen, is het voor IS ook gemakkelijker om zijn dood nog een tijd geheim te houden. 

Topkader van IS is al fors uitgedund

Het voorbije jaar zijn achter de rug van al-Baghdadi al tal van toplui van IS uitgeschakeld door Amerikaanse troepen:

  • Abu Umar al-Shishani (Georgiër/Tsjetsjeen): één van de belangrijkste militaire commandanten van IS, gedood door Amerikaanse luchtaanval op 10 juli 2016
  • Abu Muhammad al-Adnani (Syriër) was de woordvoerder van IS en de leider van de buitenlandse operaties (lees terreurdaden); hij werd beschouwd als de nummer-2 van IS achter al-Baghdadi, op 30 augustus 2016 gedood bij VS-luchtaanval nabij Aleppo in Syrië
  • Abdurrahkhmon al-Uzbeki (Oezbeek): een belangrijk commandant van IS, nauwe medewerker van al-Baghdadi, op 6 april 2017 gedood door Amerikaanse special forces in Mayadin in het oosten van Syrië
  • Turki al-Binali (Bahrein): de belangrijkste geestelijke leider van IS, uit de betere families van de Golfstaat, leidde een belangrijk netwerk om mensen uit de Golf te rekruteren, had religieus gezag en was een mogelijke nieuwe "kalief", op 20 juni 2017 gedood bij Amerikaanse luchtaanval in Mayadin

 

Militaire leiders heeft IS wel, maar geen nieuwe "kalief"

De keuze van een eventuele opvolger voor "kalief" al-Baghdadi ligt volgens Rudi Vranckx niet voor de hand. Militaire commandanten zijn er nog voldoende, maar omdat IS pretendeert een "kalifaat" te zijn en niet enkel een terreurgroep, moet die leider ook voldoende religieus en theologisch gezag hebben, zoals al-Baghadi. 

Vranckx ziet niet meteen wie in IS aan dat profiel zou kunnen beantwoorden, zonder dat er verdeeldheid binnen de groep optreedt, zoals bij de taliban eerder. De hierboven genoemde Turki al-Binali had dat kunnen zijn, maar die is onlangs gedood door de VS.

Vranckx ziet twee belangrijke militaire commandanten die belang hebben als IS de strijd na de recente nederlagen wil voortzetten. Iyad al-Ubaydi lijkt daarvoor erg geschikt. Hij komt uit het Iraakse leger van Saddam Hoessein en vocht tijdens de Eerste Golfoorlog tegen Iran (1980-1988). Na de Amerikaanse invasie zat hij in de gevangenis waar hij al-Baghdadi leerde kennen. Al-Ubaydi leverde IS na zijn vrijlating belangrijke contacten bij de soennitisch elite die eerder Saddam steunde en wist waar die wapens en munitie verborgen hadden. Zijn stam, de Ubaydi's, hebben bovendien goede contacten in Saudi-Arabië en andere Golfstaten.

Ayad al-Jumaily is een ander kopstuk van het Saddam-regime. Hij was leider van diens geheime dienst in Fallujah en speelt die "kwaliteiten" nu uit als topman van de Amniyat, de geheime dienst van IS in de bezette gebieden. 

Die twee figuren kunnen wel een belangrijke rol spelen, maar wegens hun carrière in het seculiere regime van Saddam Hoessein en gebrek aan religieuze scholing, zijn ze geen kandidaat-opvolger.

Meest gelezen