Mosul is bevrijd van terreurgroep IS, en wat nu?

Voor de Iraakse regering is de herovering van de op één na grootste stad in het land een flinke opsteker. Het leger veegt zo de vernedering weg van drie jaar geleden, toen het voor de terreurgroep IS wegvluchtte uit Mosul en andere steden in het westen en noorden van Irak. De ommekeer kwam er, maar heeft bloed, zweet en tranen gekost. En de wederopbouw van Mosul wordt zo mogelijk een nog grotere uitdaging dan de bevrijding.
Copyright 2017 The Associated Press. All rights reserved.

Schijnbaar vanuit het niets kreeg IS in het voorjaar van 2014 het noorden en het westen van Irak in handen. Zowel de internationale gemeenschap als de Iraakse regering hadden echter over het hoofd gezien dat de terreurgroep IS die "blitzkrieg" al lang voorbereid had vanuit de bases in het grensgebied tussen Irak en Syrië.

IS rukte in die eerste dagen overigens niet zo zeer zelf op, maar dan wel via coalities met allerlei bestaande extremistische moslimgroepen en andere "malcontenten", waaronder voormalige aanhangers van de voormalige seculiere dictator Saddam Hoessein.

Via hen projecteerde IS zijn macht in de grote provincie Anbar, waar de groep garen spon bij het ongenoegen van veel soennitische Irakezen over de arrogantie van de door de sjiitische meerderheid gedomineerde regering in Bagdad. De alarmsignalen gingen pas echt af toen IS bijna zonder tegenstand Mosul, de tweede stad van Irak, in handen kreeg. Het Iraakse leger -vooral dan sjiitische soldaten- liep er gewoon weg uit de grote soennitische stad. Enkele dagen later riep IS daar "het kalifaat" uit, een nieuw islamitisch wereldrijk dat de grenzen in het Midden-Oosten zou wegvegen.

Dat gebeurde letterlijk, want over de grens met Syrië rukte IS zegevierend op door de Eufraatvallei tot vlak bij Aleppo en de grens met Turkije en tot de oude woestijnstad Palmyra. In Irak rolde IS zo goed als ongestoord op tot 90 kilometer ten noorden van de hoofdstad Bagdad. Enkel de Iraaks-Koerdische troepen leken in staat om IS te stuiten.

AP2014

Het Iraakse leger slaat terug, maar traag

De opmars van IS bracht de regering in Bagdad ten val. Er kwam een nieuwe sjiitische premier Haydar al-Abadi, die een ommekeer in het beleid beloofde, ook aan de misnoegde soennitische minderheid, waar IS een aanhang verworven had.

Militair kwam er pas echt schot in de zaak toen Amerikaanse en andere geallieerde landen zich via luchtbombardementen tegen IS in de strijd mengden. Vanaf toen begon een tergend trage herovering van verloren gebied.

Met steun van geallieerde luchtbombardementen en een soms bizarre alliantie van Iraaks-Koerdische troepen en pro-Iraanse sjiitische milities kon het leger de voorbije jaren moeizaam steden als Tikrit, Fallujah en Ramadi heroveren op IS.

Acht maanden geleden begon het Iraakse leger dan het offensief tegen Mosul. Begin dit jaar werd het deel van de stad op de oostoever van de rivier de Tigris bevrijd. In het westelijke stadsdeel en zeker de oude stad verliep dat moeizamer wegens de kleine steegjes waar pantserwagens moeilijk kunnen bewegen en waar de bevolking een levend schild vormt.

Heeft Irak nog een toekomst na IS?

De wederopbouw van Mosul zal echter een nog grotere uitdaging zijn dan de bevrijding. Meer dan 900.000 van de twee miljoen inwoners zijn gevlucht en velen onder hen wonen in abominabele omstandigheden in kampen in de buurt. De stad heeft enorm veel schade opgelopen, er liggen wellicht nog mijnen en de infrastructuur is vrijwel geheel kapot.

Volgens de Verenigde Naties zal de wederopbouw van Mosul alleen al meer dan een miljard dollar kosten. Die opbouw is echter cruciaal en niet enkel wegens humanitaire redenen. Al voor IS kwam, was Mosul een haard van conflicten tussen de verschillende bevolkingsgroepen zoals Arabieren, Koerden, Turkmenen, Assyriërs en anderen. Ook moslimfundamentalisten en aanhangers van de vroegere dictator Saddam Hoessein hadden een sterke aanwezigheid in Mosul. De manier waarop die stad al dan niet heropgebouwd zal worden, zal bepalend zijn voor de manier waarop Irak een "nieuw IS" of een nieuwe interne oorlog kan vermijden en of al die bevolkingsgroepen nog met elkaar kunnen of willen samenleven.

Na Mosul heeft IS overigens nog enkele kleinere steden in het noorden van Irak in handen. Ook daar moet nog slag geleverd worden. De oorlog tegen IS is dus nog niet achter de rug, maar het einde is nu wel in zicht.

Copyright 2017 The Associated Press. All rights reserved.

Meest gelezen