"Urinating beef balls" en "be careful to hit your head": binnenkort verleden tijd?
Toen ik nog als correspondent in China woonde, had ik een speciaal mapje in het fotoalbum op mijn laptop met als titel: Chinglish. Bijna dagelijks kwam ik in aanraking met heerlijke vertaalrampen bij het ontbijt in de stijl van "Large exploding intestines", of "Loving channel" op een bord naast de prioritaire aanschuifrij voor gehandicapten aan een ticketloket (zie foto boven). Het had een intensieve verzamelhobby kunnen worden met een eindeloze en immer aangroeiende collectie. Want zo goed als geen enkel opschrift in het Chinese straatbeeld was 100% accuraat. Een eufemisme, dat spreekt voor zich.
Eind jaren tachtig kwam ik voor het eerst naar China, en toen was er geen sprake van Engelse opschriften. De schaarse buitenlandse bezoekers moesten maar in hun Assimil-vertaalboekjes kijken, of vertrouwen op de plaatselijke gids. Maar sinds de ‘boom’ van het toerisme na de eeuwwisseling is daar verandering in gekomen. De Chinezen begonnen steeds meer moeite te doen om het de niet-Chineessprekende bezoekers aangenaam te maken. Met de Olympische Spelen van 2008 in het vooruitzicht werden die inspanningen nog eens opgevoerd.
De moeilijkheid was dat toen vrijwel niemand in China de vertaalcapaciteiten had om degelijke opschriften te produceren. Aanvankelijk werd er dus gebruik gemaakt van de dikke Chinees-Engelse woordenboeken. Stelselmatig verving Google Translate dat fysieke hulpmiddel. Maar zowel bij de oude als bij de nieuwe vertaalmethode botste men op het probleem van de vele betekenissen van Chinese karakters en woorden. En dus werd er maar willekeurig voor een vertaaloptie gekozen, met steevast merkwaardige gevolgen.
Er zijn hele fotoboeken gevuld met kostelijke voorbeelden van Chinglish. Er staan ook ontelbare staaltjes op het internet. De website www.engrish.com publiceert dagelijks een nieuw fotootje met vertaalchaos. Speciaal voor u nog enkele pareltjes: "Be careful to hit your head", zo luidt het bij een bouwwerf. "Hospital for anus and intestine disease Beijing", dat is tenminste duidelijk. Een park gewijd aan etnische minderheden draagt de naam "Racist Park". En uit de culinaire sector: "Old blasting Beijing three things." Overigens heeft tenminste één uitdrukking uit het historische Chinglish een vaste plek verworven in het dagelijkse Engels: ‘Long time no see’ komt zo goed als zeker van het Chinese ‘Hao jiu bu jian’ (好久不见).
Maar als het aan de Chinese overheid ligt, dan zal er dus snel een einde komen aan het smakelijke menu- en bordentaaltje. Er wordt een nationale standaard uitgewerkt voor het Engelse taalgebruik, alvast ten behoeve van toeristische opschriften. "China’s Standardization Administration and General Administration of Quality Supervision, Inspection and Quarantine" -een naam die op zich al neigt naar Chinglish- krijgt de taak een lijst op te stellen van 3.500 uitdrukkingen in 13 verschillende domeinen zoals transport, gezondheidsdiensten en de financiële sector. Ook voor gerechten (Wat dacht u van "sexual harassment dried bamboo shoot"?) komen er correcte standaardnamen zoals "spicy hot pot" of "rice noodles".
Vanaf december treedt de nieuwe standaard in voege, en dan zou het Chinglish uit het straatbeeld moeten verdwijnen. Het wordt dus saai in China. Maar er is hoop voor de liefhebbers van het genre. In de aanloop naar de Olympische Spelen van 2008 werd al eens een poging ondernomen om wat preciezere vertalingen op de buitenlandse bezoekers los te laten, en die poging liep faliekant af. Gewoon omdat nog te veel diensten vertalingen op eigen houtje bleven maken. En zeker in restaurants zullen ze hun neus ophalen voor de standaardisering, ook al omdat veel gerechten een eigen en specifieke naam dragen. Geen wanhoop dus, de "urinating beef balls" zullen zeker op het menu blijven staan.