Dit zijn de machines achter uw Facebooktijdlijn

Ze is de enige die er rondloopt in een knalroze sweater. Op haar trui staat in witte letters "datacenter_girls" en met die combinatie steekt ze af tegen een oneindige zee aan donkere servers en knipperende lichtjes. “A woman in tech" en Emilie De Clercq (32) is er trots op.

Ruim twee jaar gelden verruilde ze Gent voor Luleå, in het noorden van Zweden, waar de zon nooit ondergaat in de zomer en het eeuwig donker lijkt in de winter. "Mark Zuckerberg en Sheryl Sandberg zijn rolmodellen voor mij. Ik had nooit gedacht dat ik deze job zou krijgen. Het is een droom", zegt Emilie als ik haar spreek in het enige datacentrum van Facebook in Europa.

Emilie staat in voor de planning van alle servers. Dat wil zeggen dat zij het netwerk mee onderhoudt en de programmeurs mee aanstuurt. En dat is nodig, want het zijn er letterlijk tienduizenden. De servers. Rijen en rijen naast mekaar, meters op mekaar gestapeld. En daarin wordt alles opgeslagen wat u en ik en miljoenen andere Facebookgebruikers delen en leuk vinden. Onderhouden door 225 mensen, de klok rond.

"Ik heb niets met servers", zeg ik lachend tegen Emilie, "maar in deze ruimte voel ik wel waarom dit een droomjob kan zijn." Starend naar ontiegelijk veel computerchips, besef ik dat het de eerste keer is dat Facebook tastbaar wordt, ook al gebruik ik, zoals miljoenen mensen, dagelijks de app.

Wat wij elke dag doen op het sociale netwerk, een tekst "liken", een foto delen of chatten via FacebookMessenger, wordt hier opgeslagen. Vragen we op het sociale netwerk een video in Parijs op, dan gaat hier een lampje branden. Delen we een foto op Instagram op vakantie aan zee, hier komen de data terecht. In het datacentrum in Luleå wordt het allemaal verwerkt. Van een aanzienlijk deel van de bijna 2 miljard gebruikers die Facebook intussen heeft.

Niall McEntegart, hoofd van het datacentrum, komt er even bij: "Dit is waar het allemaal gebeurt. Dit is letterlijk de machinekamer van het internet. Als je Facebook gebruikt, dan worden die gegevens niet op je telefoon of computer opgeslagen. Die handeling gebeurt op een locatie zoals hier, een datacentrum. Maar er gebeurt nog meer dan de gegevens opslaan van de 300 miljoen Europese gebruikers. We wisselen ook gegevens uit met onze datacentra in de Verenigde Staten.”

En over hoe de gegevens worden opgeslagen vertelt hij: “Het is niet zo dat we één rek met gegevens uit België hebben, onderverdeeld in de verschillende provincies. Of een rek met gegevens uit Nederland. Alles wordt verspreid over verschillende servers. Je kan niet zeggen wat waar staat.”

Alles op Facebook gebeurt in een fractie van een seconde: een foto liken wordt ergens opgeslagen, dat snap ik. Maar wat als ik even zoek naar een oude video die ik wil terugzien, hoe komt die uit dat onmetelijke archief? McEntegart: "Bij data spreken we over "hot data" en "cold data". Als je vandaag iets leuk vindt of deelt, dan zijn dat "hot data". Die worden niet alleen in ons datacentrum opgeslagen, maar ook dicht bij jou, in speciale datahubs. Points of presence noemen we die, een soort van antennes die met het datacentrum in verbinding staan. Die points of presence – pop's - gebruiken we ook voor zogenaamde 'cold data', oudere gegevens. Ze staan overal ter wereld, ook in België. Daardoor zijn gegevens letterlijk dichtbij en duurt het maar enkele milliseconden om die op je toestel te krijgen."

Die tienduizenden gigabytes aan data die we elke dag produceren zijn veel waard. Alles wat we denken en voelen, wat we delen. Wat we leuk vinden of wat ons triest maakt, het zit ergens opgeslagen op een server. En wat met onze privacy? Wie leest er allemaal mee?

"Maak je geen zorgen", zegt Niall McEntegart, "we kunnen geen data 'stelen'. WhatsApp heeft een beveiliging en niemand heeft toegang. Behalve jij. Er zijn duidelijke regels bij Facebook over wie aan de data kan en wie niet. Je gegevens zijn de jouwe en niemand kan eraan. En als iemand probeert toegang te krijgen zonder goede reden, dan wordt die ontslagen. Daar zijn we heel streng op en en we hebben systemen die dat controleren."

De servers produceren massaal veel warme lucht. Ze moeten voortdurend gekoeld worden. Dat gebeurt onder meer door gigantische ventilatoren die op de bovenverdieping van het gebouw staan opgesteld. Meteen ook de reden waarom het datacentrum hier ligt, 100 km onder de poolcirkel. In de winter wordt het hier -20 of -30 graden. Dat is een natuurlijke koeling. Die lucht gaat naar de servers die op hun beurt warme lucht uitstoten en zo blijven de temperaturen stabiel. De gemengde lucht wordt ook gebruikt om het gebouw te verwarmen. Facebook wil op termijn 100% hernieuwbare energie produceren.

Tussen de servers is Emilie nog altijd bezig met haar werk. Ze toont me een server: "Vergelijk het met het menselijk lichaam. Je hebt het hart, het hoofd enzovoort. Hier heb je ook componenten als de processor of het vluchtig geheugen. Als je weet hoe het werkt, is het allemaal zo moeilijk niet", zegt ze al lachend.

In haar opleiding elektronica was Emilie een van de 5 vrouwen tussen 200 mannen. "Het is een cliché, maar we hebben echt nood aan meer vrouwen in de technologiesector. We organiseren hier workshops voor meisjes, zodat ze op jonge leeftijd al in aanraking komen met de sector."